Yoğun bakım üniteleri (YBÜ), kritik hastaların hayati fonksiyonlarının sürekli izlendiği ve desteklendiği uzmanlaşmış birimlerdir. Solunum yetmezliği, sepsis, majör cerrahi sonrası komplikasyonlar veya çoklu organ yetmezliği gibi yaşamı tehdit eden durumlarda etkin müdahale sağlarlar. Bu üniteler, yüksek teknoloji ekipmanları ve multidisipliner ekiplerle 24 saat kesintisiz hizmet verir.
Hangi Hastalar YBÜ’de Takip Edilir?
YBÜ’ye kabul kriterleri hastanın klinik durumunun ciddiyetine göre belirlenir. Solunum desteği gerektiren akciğer hastalıkları (KOAH atakları, ARDS), şok tabloları (septik, kardiyojenik), beyin kanaması veya travma sonrası nörolojik stabilizasyon gereken vakalar, majör kalp ameliyatı sonrası hastalar, böbrek yetmezliğinde sürekli diyaliz ihtiyacı olanlar ve çoklu organ yetmezliği gelişenler bu birimlerin başlıca hasta gruplarını oluşturur.
YBÜ’de Kullanılan İleri Teknolojiler
- Solunum Desteği Sistemleri: İnvaziv ve non-invaziv mekanik ventilatörler
- Hemodinamik İzlem: Arteriyel kateterler, santral venöz basınç ölçümü
- Sürekli Renal Replasman Tedavisi (CRRT): Böbrek yetmezliğinde kullanılan diyaliz makineleri
- Nöromonitorizasyon: Beyin oksijenasyonunu ölçen NIRS cihazları
- Ekstrakorporeal Yaşam Desteği (ECMO): Kalp-akciğer fonksiyonlarının geçici olarak desteklenmesi
Tedavi Sürecinin Aşamaları
- Stabilizasyon: Hayati parametrelerin acil müdahaleyle kontrol altına alınması
- Tanısal Değerlendirme: Laboratuvar testleri, görüntüleme ve invaziv monitorizasyon
- Organ Desteği: Mekanik ventilasyon, vazopressör infüzyonları, diyaliz
- Enfeksiyon Kontrolü: Antibiyoterapi ve sterilizasyon protokolleri
- Nutrisyon Desteği: Enteral/parenteral beslenme programları
Sağlık Ekibi ve Rolleri
YBÜ’lerde görev yapan ekipler şu profesyonellerden oluşur: Yoğun bakım uzmanı (intensivist), anesteziyoloji uzmanı, kardiyolog, nörolog, enfeksiyon hastalıkları uzmanı, solunum terapisti, deneyimli hemşireler, fizyoterapistler ve klinik psikolog. Hemşirelerin hasta başına düşen oranı 1:2 olmalıdır ve her 2 saatte bir pozisyon değişimi, oral hijyen gibi bakımlar titizlikle uygulanır.
Hasta Yakınları İçin Kılavuz
- Ziyaret Saatleri: Genellikle günde 2 kez, 10-15 dakika ile sınırlıdır
- Enfeksiyon Önlemleri: Maske, önlük ve el dezenfeksiyonu zorunludur
- İletişim: Hasta hakkında bilgi almak için belirlenmiş saatlerde sorumlu hekimle görüşülmeli
- Psikolojik Destek: Anksiyete yönetimi için psikiyatri konsültasyonu istenebilir
Komplikasyon Riskleri ve Önlemler
YBÜ’de uzun süre kalan hastalarda hastane enfeksiyonları (VAP, kateter ilişkili enfeksiyonlar), derin ven trombozu, dekübit ülserleri ve deliryum sık görülür. Riskleri azaltmak için şu protokoller uygulanır:
- Ventilatör ilişkili pnömoniden korunma paketleri
- Tromboemboli profilaksisi (heparin, kompresyon çorapları)
- Deliryum skorlama sistemleri (CAM-ICU) ve erken mobilizasyon
Taburculuk Sonrası İzlem
YBÜ’den çıkan hastalar rehabilitasyon sürecine alınır. Pulmoner rehab, nörolojik fizyoterapi, beslenme danışmanlığı ve psikososyal destek programlarıyla yaşam kalitesi artırılır. Kontrol vizitleri ilk hafta ve aylık periyotlarla planlanır.
