Yer tutucular, çocuk diş hekimliğinde erken kaybedilen süt dişlerinin boşluğunu korumak için kullanılan özel dental apareylerdir. Bu uygulama, daimi dişlerin doğru pozisyonda sürmesi ve çapraşıklık oluşmaması için kritik öneme sahiptir.
Yer Tutucu Nedir?
Yer tutucular, paslanmaz çelik veya akrilikten üretilen, komşu dişlere tutunarak boşluğu koruyan medikal cihazlardır. Hareketli (takılıp çıkarılabilen) ve sabit (yapıştırılan) olmak üzere iki ana türü bulunur. Özellikle arka diş kayıplarında "bant ve loop" tipi, ön dişlerde ise "palatal ark" modelleri tercih edilir.
Neden Gereklidir?
Süt dişleri, daimi dişler için doğal kılavuz görevi görür. Erken kayıp durumunda:
- Komşu dişler boşluğa doğru kayar
- Alttan gelen daimi dişin sürme yolu kapanır
- Çene gelişimi olumsuz etkilenir
- Ortodontik tedavi gerektiren çapraşıklıklar oluşur
Amerikan Pediatrik Diş Hekimliği Birliği, 4 yaş öncesi azı dişi kayıplarında mutlaka yer tutucu önermektedir.
Uygulama Süreci
- Değerlendirme: Röntgenle daimi dişin konumu ve kök gelişimi kontrol edilir.
- Ölçü Alma: Boşluk ve komşu dişlerin dijital/klasik ölçüsü alınır.
- Laboratuvar Aşaması: 3-5 gün içinde aparey hazırlanır.
- Yerleştirme: Diş hekimi apareyi ayarlayarak komşu dişlere sabitler. İşlem ağrısızdır.
Bakım ve Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Temizlik: Günlük fırçalama ve diş ipi kullanımı
- Beslenme: Sakız, yapışkan şekerlerden kaçınmak
- Kontrol: 6 ayda bir diş hekimi ziyareti
- Aktivite: Spor yapan çocuklarda ağız koruyucu kullanımı
Sabit apareylerde kopma veya gevşeme durumunda derhal hekime başvurulmalıdır.
Olası Komplikasyonlar
- Tahriş: Apareyin temas ettiği diş etlerinde kızarıklık
- Çürük Riski: Yetersiz temizlik durumunda dişlerde lekelenme
- Yutma Riski: Nadiren gevşeyen apareylerin solunum yoluna kaçması
Bu sorunlar, düzenli kontrollerle önlenebilir.
Hangi Durumlarda Kullanılmaz?
- Alttaki daimi dişin doğuştan eksik olması
- Daimi dişin 6 ayda sürecek olması
- Ciddi çene darlığı veya sistemik hastalıklar
Maliyet ve Tedavi Süresi
Türkiye’de 2024 fiyatları 1.500-4.000 TL arasındadır. Aparey, daimi diş sürünceye kadar (genellikle 1-3 yıl) kullanılır. SGB anlaşmalı kurumlarda ücretsiz uygulanabilir.
