UIBC (Unsaturated Iron-Binding Capacity), kandaki demir metabolizmasını değerlendirmek için kullanılan önemli bir laboratuvar testidir. Bu test, transferrin adı verilen ve demiri taşıyan proteinin ne kadarının demirle doymadığını ölçer. UIBC sonuçları, demir eksikliği anemisi, hemokromatoz (demir birikimi) gibi hastalıkların teşhisinde kritik rol oynar.

UIBC Testi Neden Yapılır?
UIBC testi genellikle demir düzeyi (serum demiri) ve total demir bağlama kapasitesi (TIBC) ile birlikte istenir. Bu üçlü test kombinasyonu, vücuttaki demir depolarının durumunu netleştirmek için kullanılır. Özellikle şu durumlarda doktorlar tarafından talep edilir:

• Kronik yorgunluk, halsizlik veya soluk cilt gibi anemi belirtileri
• Karaciğer fonksiyon bozuklukları şüphesi
• Aşırı demir yüklenmesi (hemokromatoz) riski
• Beslenme bozuklukları veya kronik hastalıklar

UIBC Nasıl Ölçülür?
Test için kolunuzdan alınan kan örneği laboratuvarda analiz edilir. UIBC, transferrin proteininin demir bağlayabilen kısmının hesaplanmasıyla belirlenir. Total demir bağlama kapasitesi (TIBC) ile serum demir düzeyi arasındaki fark UIBC değerini verir:
UIBC = TIBC – Serum Demiri

Normal UIBC Değer Aralıkları
Yetişkinlerde normal UIBC aralığı genellikle 111-343 μg/dL arasındadır. Ancak laboratuvarların kullandığı cihazlara göre bu değerler hafifçe değişebilir. Çocuklarda ve hamilelerde farklı referans aralıkları uygulanır.

UIBC Yüksekliği Ne Anlama Gelir?

• Demir Eksikliği Anemisi: Vücutta demir depoları azaldığında, transferrin üretimi artar ve UIBC yükselir.
• Kronik Kan Kaybı: Adet dönemleri, mide ülseri veya bağırsak kanamaları demir kaybına yol açabilir.
• Gebelik: Artan demir ihtiyacı nedeniyle UIBC gebelikte fizyolojik olarak yükselebilir.

UIBC Düşüklüğünün Nedenleri

• Hemokromatoz: Genetik bir hastalık olan hemokromatozda demir birikimi UIBC’yi düşürür.
• Karaciğer Hastalıkları: Siroz veya kronik hepatit, transferrin üretimini azaltarak UIBC’yi düşürebilir.
• Enfeksiyon veya İnflamasyon: Kronik hastalıklar demir metabolizmasını bozarak düşük UIBC’ye neden olur.

UIBC Test Sonuçları Nasıl Yorumlanır?
UIBC tek başına değil, diğer demir parametreleriyle birlikte değerlendirilmelidir:

• Demir Eksikliği Anemisi: Düşük serum demiri + Yüksek TIBC + Yüksek UIBC
• Hemokromatoz: Yüksek serum demiri + Düşük TIBC + Düşük UIBC
• Kronik Hastalık Anemisi: Normal/düşük serum demiri + Düşük TIBC + Düşük UIBC

UIBC Anormalliklerinde Tedavi Yaklaşımları

• Demir Eksikliği Anemisi: Oral demir takviyeleri (demir sülfat) veya demir enjeksiyonları
• Hemokromatoz: Flebotomi (kan alma) ile vücuttan fazla demirin uzaklaştırılması
• Altta Yatan Hastalıkların Tedavisi: Karaciğer hastalığı veya kronik enfeksiyonların kontrol altına alınması

Demir Dengesini Korumak İçin Öneriler

• Beslenme: Kırmızı et, ıspanak, mercimek gibi demir açısından zengin gıdalar tüketin.
• C Vitamini: Demir emilimini artırmak için yemeklerle birlikte portakal suyu veya biber tüketin.
• Aşırı Demirden Kaçının: Doktor önerisi olmadan demir takviyesi kullanmayın.

Test Öncesi Dikkat Edilmesi Gerekenler
UIBC testi için genellikle 8-12 saatlik açlık gerekir. Demir içeren ilaçlar veya multivitaminler test sonuçlarını etkileyebileceğinden, doktorunuza kullandığınız ilaçları bildirin.