Tinea nigra, nadir görülen yüzeysel bir mantar enfeksiyonudur. Hortaea werneckii mantarının neden olduğu bu cilt sorunu, özellikle avuç içi ve ayak tabanında koyu renkli lekelerle karakterizedir. Nemli ve sıcak iklimlerde daha sık rastlanan bu durum, kanserle karıştırılabildiği için doğru teşhis kritik önem taşır.
Tinea Nigra Nedir?
Bu enfeksiyon, keratin tabakasını etkileyen bir mantar türünden kaynaklanır. Sıklıkla tropikal ve subtropikal bölgelerde görülmekle birlikte, nemli ortamlarda çalışanlarda veya plaj gibi alanlarda mantar sporlarıyla temas sonucu ortaya çıkabilir. En belirgin özelliği, sınırları net kahverengi-siyah lekelerdir.
Belirtiler ve Görünüm
Enfeksiyon tipik olarak ağrısız ve kaşıntısız seyreder. Lekeler genellikle tek taraflıdır ve 1-5 cm çapında düzensiz kenarlıdır. Renk açık kahverengiden siyaha kadar değişkenlik gösterir. Zamanla yavaşça büyüyebilir ancak kabuklanma veya pullanma gibi bulgulara yol açmaz. Ayak tabanı, avuç içi ve parmaklarda yoğunlaşır.
Teşhis Yöntemleri
Tanıda üç temel yaklaşım kullanılır:
- Wood Lambası İncelemesi: Lezyonlar karakteristik sarı-yeşil floresan verir.
- KOH Testi: Deri kazıntısı mikroskopta incelendiğinde mantar hifleri görülür.
- Dermatoskopi: Düzensiz kahverengi çizgiler ve noktalar tipik bulgulardır.
Ayırıcı Tanı
En sık melanom veya pigmentli benlerle karıştırılır. Diğer olasılıklar arasında kimyasal lekeler, sentetik boya reaksiyonları veya Junctional nevüs yer alır. Biyopsi gerekli durumlarda mantar kültürü kesin tanıyı sağlar.
Tedavi Protokolleri
- Topikal Antifungaller: %2’lik Ketokonazol krem veya Terbinafin krem günde iki kez uygulanır.
- Keratin Çözücüler: Salisilik asit içeren preparatlar mantarın derin katmanlara ilerlemesini engeller.
- Sistemik Tedavi: Yaygın enfeksiyonlarda 2-4 hafta süreyle İtrakonazol kullanılır.
Tedaviye yanıt genellikle 3-6 haftada alınır ve lezyonlar iz bırakmaz.
Önleme Stratejileri
- Nemli ortamlarda çıplak ayakla dolaşmaktan kaçının.
- Havuz ve plaj sonrası ayaklarınızı iyice kurulayın.
- Ellerde kronik nem varsa pudra kullanın.
- Ortak kullanılan spor ekipmanlarında hijyene dikkat edin.
Risk Grupları
Özellikle bahçıvanlar, balıkçılar, temizlik personeli ve tropikal bölgelere seyahat edenlerde görülme sıklığı artar. Bağışıklığı baskılanmış kişilerde yayılım riski yüksektir.
Prognoz ve Takip
Tedavi sonrası nüks oranı %10’dan azdır. Lezyonların tamamen kaybolmasından sonra 1 aylık kontrol önerilir. Güneşe maruziyet lezyonları koyulaştırabileceğinden yüksek korumalı güneş kremi kullanılmalıdır.
Hangi Durumlarda Acil Doktora Başvurulmalı?
Lekelerde ani büyüme, kenar düzensizliği, renk değişimi veya kanama olması durumunda dermatoloji uzmanına başvurulmalıdır. Özellikle ailede melanom öyküsü varsa erken müdahale hayat kurtarıcı olabilir.
