Testis dönmesi (torsiyonu), testisin etrafındaki spermatik kordonun burkulması sonucu kan akımının kesilmesiyle oluşan acil cerrahi müdahale gerektiren bir durumdur. Genellikle 12-18 yaş arası ergenlerde görülse de yenidoğan döneminden yetişkinliğe kadar her yaşta ortaya çıkabilir. Erken tanı ve tedavi hayati önem taşır çünkü 6 saatten uzun süren torsiyonlarda testis kaybı riski %90’ı aşar.
Belirtileri
- Ani başlayan şiddetli testis ağrısı (sıklıkla uykudan uyandıracak düzeyde)
- Testiste şişlik, kızarıklık ve sertleşme
- Bulantı ve kusma eşlik edebilir
- Testisin normalden yüksekte durması (bell clapper deformitesi)
- Kasık bölgesinde ağrı yayılımı
Nedenleri ve Risk Faktörleri
Testis torsiyonu genellikle "bell clapper" deformitesi adı verilen anatomik bir anomali nedeniyle oluşur. Bu durumda testis tunika vajinalis içinde serbestçe asılı durur, bu da dönmeye yatkınlık yaratır. Diğer risk faktörleri arasında soğuk hava maruziyeti, fiziksel aktivite, travma ve aile öyküsü bulunur. Gece vakti sık görülmesinin nedeni ise testiküler arter aktivitesindeki fizyolojik değişimlerdir.
Teşhis Yöntemleri
Fizik muayenede Prehn bulgusu (testisin yükseltilmesiyle ağrının azalmaması) ve cremasterik refleks kaybı önemli ipuçlarıdır. Acil doppler ultrasonla kan akımının kesildiğinin gösterilmesi tanıyı kesinleştirir. Manyetik rezonans görüntüleme (MR) veya sintigrafi gibi yöntemler nadiren gerekir. Laboratuvar tetkiklerinde lökositoz ve CRP yüksekliği görülebilir.
Cerrahi Tedavi Süreci
Testis torsiyonunda acil cerrahi müdahale hayati önem taşır. Operasyonda:
- Skrotal insizyonla testise ulaşılır
- Burkulan kordon derotasyonla düzeltilir
- Testisin canlılığı değerlendirilir (kanama kontrolü, renk düzelmesi)
- Canlı testisler skrotal duvara tespit edilir (orşiopeksi)
- İsthmoplasti ile kontralateral testis de sabitlenir
- Nekrotik testisler çıkarılır (orkidektomi)
Komplikasyonlar
Geç müdahale edilen vakalarda testiküler nekroz, infertilite, kronik ağrı ve enfeksiyon gelişebilir. Orşiopeksi yapılmazsa %40-60 nüks riski vardır. Psikolojik etkiler özellikle ergenlerde önem taşır.
Korunma ve Önlemler
- Bell clapper deformitesi olanlara profilaktik orşiopeksi
- Testis travmalarından sonra kontroller
- Ani ağrı durumunda zaman kaybetmeden sağlık kuruluşuna başvuru
- Spor aktivitelerinde koruyucu ekipman kullanımı
Sık Sorulan Sorular
Testis dönmesi kendiliğinden düzelir mi?
Hayır, mutlaka cerrahi müdahale gerektirir.
Ameliyat sonrası sperm kalitesi etkilenir mi?
Erken müdahalede sperm parametreleri genellikle korunur.
Tek testisle normal yaşam mümkün mü?
Evet, kalan testis yeterli hormon ve sperm üretimi yapar.
Testis torsiyonu şüphesinde zaman kaybetmeden üroloji uzmanına başvurmak, organ kaybını önlemede en kritik faktördür. İlk 6 saat içinde müdahale edilen vakalarda testis kurtarma oranı %90-100 arasındadır.
