Steatore, dışkıda aşırı miktarda yağ bulunması durumudur. Normalde yağların %95’i ince bağırsakta emilirken, bu oran steatoreda belirgin şekilde azalır. Yağlı, soluk renkli, kötü kokulu ve yapışkan dışkı karakteristik özelliğidir. Bu durum besin emilim bozukluğunun önemli bir göstergesidir.
Steatore Nedenleri
Steatore, yağ sindirimi veya emilimindeki aksaklıklardan kaynaklanır:
- Pankreas yetmezliği: Kronik pankreatit, pankreas kanseri veya kistik fibrozis
- Safra asidi eksikliği: Safra taşları, siroz, safra yolu tıkanıklığı
- İnce bağırsak hastalıkları: Çölyak, Crohn, bakteriyel aşırı çoğalma
- Diğer nedenler: Mide bypass ameliyatları, HIV/AIDS, tiroid hastalıkları
Belirtiler ve Tanı Yöntemleri
Steatoreye eşlik eden semptomlar şunlardır:
- Karın şişkinliği ve gaz şikayetleri
- Dışkıda yağ damlacıkları veya yağlı izler
- Vitamin eksikliği belirtileri (A vitamini: gece körlüğü, D vitamini: kemik ağrısı)
- İstenmeyen kilo kaybı ve kas erimesi
Tanıda 72 saatlik dışkı yağ testi altın standarttır. Dışkıda günlük >7g yağ saptanması teşhisi doğrular. Tam kan sayımı, dışkı elastaz testi ve endoskopik incelemeler altta yatan nedeni belirlemek için kullanılır.
Tedavi Yaklaşımları
Tedavi altta yatan nedene yöneliktir:
- Pankreas yetmezliğinde: Pankreas enzim replasmanı (pankreatik lipaz)
- Safra asidi eksikliğinde: Ursodeoksikolik asit veya kolestiramin
- Çölyak hastalığında: Katı glutensiz diyet
- Bakteriyel aşırı çoğalmada: Rifaksimin gibi antibiyotikler
Diyet düzenlemeleri arasında düşük yağlı beslenme, MCT (orta zincirli trigliserit) yağları ve yağda eriyen vitamin takviyeleri (A, D, E, K) önemli rol oynar.
Komplikasyonlar ve Risk Yönetimi
Uzun süreli steatore; osteoporoz, böbrek taşı ve nörolojik problemlere yol açabilir. Özellikle kronik pankreatitli hastalarda D vitamini takviyesi kemik sağlığı için kritiktir. Diyabetik hastalarda yağ emilim bozukluğu kan şekeri dengesizliğini artırabilir.
Önleme Stratejileri
- Alkol tüketiminin sınırlandırılması
- Kronik pankreatitte sigaranın bırakılması
- Çölyak hastalarında glutensiz diyete sıkı uyum
- Safra taşı riskini azaltmak için yüksek lifli beslenme
Ne Zaman Gastroenteroloğa Başvurmalı?
Dışkıda sürekli yağlı görünüm, karın ağrısıyla beraber kilo kaybı veya vitamin eksikliği bulguları varsa acilen uzmana danışılmalıdır. Tanı konulduktan sonra 3-6 aylık aralıklarla dışkı yağ düzeyi ve beslenme durumu kontrol edilmelidir.
