Siyatalji, siyatik sinirin sıkışması veya tahriş olması sonucu ortaya çıkan, kalçadan başlayıp bacağa yayılan keskin ağrıdır. Bel fıtığı, dar kanal veya piriformis sendromu gibi nedenlerle oluşan bu rahatsızlık, günlük yaşamı önemli ölçüde kısıtlayabilir. İşte siyatalji hakkında bilinmesi gerekenler:
Siyataljinin Yaygın Nedenleri
Siyatik sinir yolundaki baskı en sık bel fıtığı (lomber disk hernisi) nedeniyle oluşur. Disklerdeki dejenerasyon veya ani zorlanma, sinir köklerine baskı yaparak ağrıyı tetikler. Spinal stenoz (omurilik kanalında daralma), omurga tümörleri, gebelik döneminde pelvis genişlemesi veya piriformis kasının spazmı diğer önemli sebeplerdir. Travmatik yaralanmalar ve diyabete bağlı sinir hasarı da risk faktörleri arasındadır.
Belirtiler ve Tanı Kriterleri
- Kalçada başlayıp bacak arkasından ayağa kadar yayılan elektrik çarpması benzeri ağrı
- Uzun süre oturmakla artan, yürümekle azalan rahatsızlık hissi
- Bacakta uyuşma, karıncalanma veya kas güçsüzlüğü
- Öksürme veya hapşırma sırasında şiddetlenen ağrı atakları
- İlerlemiş vakalarda idrar tutamama veya bacak felci
Teşhis için fizik muayenede Lasègue testi (bacak düz kaldırma testi) pozitifliği önemli ipucudur. MRG ile sinir sıkışmasının yeri ve şiddeti, EMG ile sinir iletim hızı değerlendirilir.
Tedavi Yöntemleri
-
Konservatif Tedaviler:
- Akut dönemde istirahat ve buz uygulaması
- NSAİ ilaçlar (ibuprofen, naproksen) ve kas gevşeticiler
- Epidural steroid enjeksiyonları
-
Fizik Tedavi:
- Lumbal traksiyon ve TENS uygulamaları
- Piriformis germe, pelvik tilt egzersizleri
- Postür eğitimi ve kor egzersizleri
-
Cerrahi Müdahale:
- Mikrodiskektomi (ileri derece fıtık vakalarında)
- Laminektomi (spinal stenoz tedavisi)
- Endoskopik dekompresyon
Ağrı Yönetimi İçin Ev Uygulamaları
- Sırtüstü pozisyonda dizlerin altına yastık yerleştirerek dinlenme
- 20 dakika sıcak, 20 dakika soğuk kompres döngüsü
- Yoga hareketleri (çocuk pozisyonu, sfenks duruşu)
- Masaj terapisi (özellikle gluteal bölgeye odaklanarak)
Önleyici Stratejiler
- Bel destekli ergonomik sandalyeler kullanmak
- Ağır kaldırırken dizlerden çömelme tekniği uygulamak
- Düzenli yüzme veya pilates ile core kaslarını güçlendirmek
- Fazla kilolardan kurtularak omurgaya binen yükü azaltmak
Ne Zaman Acil Müdahale Gerekir?
Bacakta ilerleyici güç kaybı, mesane/barsak kontrolünün kaybı veya aniden başlayan şiddetli ağrı durumlarında cerrahi değerlendirme şarttır. Konservatif tedavilere 6-8 haftada yanıt alınamayan vakalarda da cerrahi seçenekler düşünülmelidir.
