Ses Teli Felci

Ses Teli Felci Nedir?

Ses teli felci, gırtlak bölgesindeki kaslara giden sinir uyarılarının kesilmesi veya bozulması sonrasında ortaya çıkar. Vokal kord yani sen teli kaslarının felç olması durumunda ses tellerinin de titreşimi bozulur. 

Ses teli felci, konuşmanın bozulmasına ve hatta ilerleyen felç durumlarından nefes almanın bile engellenmesine neden olur. Bunun sebebi, ses telleri ve kasları olarak adlandırılan yapıların sadece ses üretmek amacıyla var olmadığıdır. Ses üretmek dışında, yiyecek, içecek ve hatta doğal üretilen tükürük gibi maddelerin soluk borusuna girmesini engelleyerek, solunum yollarını korur ve boğulmayı engeller. 

Ses teli felcinin olası nedenleri arasında belirli boğaz bölgesi ameliyatları sırasındaki sinir hasarı, virüs kaynaklı enfeksiyonlar ve belirli kanserler sayılabilir. Ses teli felcinin tedavisinde çoğunlukla ameliyat ve ses terapileri kullanılır.  

Ses Teli Felci Belirtileri Nelerdir?

Ses telleri, nefes borusunun girişinde gırtlak bölgesinde oturan iki esnek kas dokusu grubudur. Konuşma sırasında, bu kas grupları bir araya gelir ve ses çıkarmak için titreşir. Geri kalan zamanlarda ses telleri açık pozisyonda gevşek olarak bekler ve böylece rahat nefes alınabilir.

Çoğu ses teli felci durumunda, sadece bir ses teli felç olur. Her iki ses telinin de aynı anda felç olması nadir bir durum olsa da çok ciddi bir olaydır. Her iki ses telinin de hareketi bozulduğu anda, ses ile ilgili problemlerin yanı sıra nefes alma, yutma gibi olaylarda da ciddi bozulmalar meydana gelir. Ses teli felcinin olası belirti ve semptomları şu şekilde sıralanabilir:

• Ses çıkarırken gelen nefes sesi 
• Ses kısıklığı
• Gürültülü nefes alma
• Ses aralığında kayıp
• Yiyecek, içecek veya tükürük yutarken boğulma veya öksürme
• Konuşurken sık sık nefes alma ihtiyacı
• Yüksek sesle konuşamama
• Etkisiz öksürük
• Sık boğaz temizleme ihtiyacı

Ses Teli Felci Nedenleri Nelerdir?

Ses teli felci sırasında, gırtlak bölgesine giden sinirlerin uyarılarında bozulmalar meydana gelir. Genel olarak ses teli felcinin tam nedeni tespit edilemez. Ancak olası bazı nedenler bulunmaktadır. Bunlar şu şekilde sıralanabilir:  

1-) Ameliyat sırasında ses telinin yaralanması: Boyun bölgesinde, boyun çevresinde veya göğüs bölgesinde yapılan ameliyatlar sırasında, ses tellerini uyaran sinirler zarar görebilmektedir. Hasar riski taşıyan ameliyatların başında tiroid veya paratiroid ameliyatları, yemek borusu, boyun bölgesi ve göğüs ameliyatları bulunur.  

2-) Boyun veya göğüs yaralanması: Boyun veya göğüs bölgesine alınan travmalar, ses tellerine ulaşan sinirlerin hasarlanmasına neden olabilmektedir.

3-) İnme: İnme sırasında beyine ulaşan kan akışında kesinti meydana gelir. Bu durumda beynin ses tellerine gönderdiği uyarılarda bozulma meydana gelerek, ses teli felci oluşabilmektedir.  

4-) Tümörler: Hem kanserli hem de kanserli olmayan, iyi huylu tümörler, ses tellerinin işlevini kontrol eden kasların, kıkırdağın veya sinirlerin içinde ve çevresinde büyüyebilir. Bu da ses teli felcine neden olur.  

5-) Enfeksiyonlar: Lyme hastalığı, Epstein-Barr virüsü ve herpes gibi bazı enfeksiyonlar iltihaplanmaya neden olarak gırtlaktaki sinirlere doğrudan zarar verebilir.

6-) Nörolojik durumlar: Multipl skleroz (MS) veya Parkinson hastalığı gibi bazı sinir sistemi hastalıklarında, sinirlerde olumsuz etkilenmeler sonucu ses teli felci görülebilmektedir. 

Ses Teli Felci Teşhisi

Ses teli felci durumunda hekim, belirtiler ve hastanın son dönemde yaşadığı riski durumlar hakkında sorular sorarak hastadan ayrıntılı bir anamnez almaya çalışır. Ses kaybının şiddetini, zamanını ve nedenini saptamaya çalışır. Daha sonra bu problemi daha iyi değerlendirmek üzere bazı ek tetkikler kullanılır. Bunlar şu şekilde sıralanabilir:

1-) Laringoskopi: Doktor, bir ayna veya ince, esnek bir tüp olan laringoskop veya her ikisini kullanarak ses tellerini inceler. Bunun yetersiz olduğunun düşünüldüğü durumlarda ayrıca, ucunda küçük bir kamera gibi görüntüleme aygıtı bağlı videostrobolaringoskopi gibi özel aletler de kullanılabilir. 

Bu özel yüksek büyütmeli endoskoplar, ses tellerinin hareketini, konumunu ve ses tellerinden birinin veya her ikisinin etkilenip etkilenmediğini belirlemek için hekimin ses tellerini doğrudan veya bir video monitöründe görüntülemesini sağlar.

2-) Laringeal elektromiyografi: Bu test, ses telleri kaslarındaki elektrik akımlarını ölçmeye yarar. Bu ölçümleri elde etmek için, hekim tipik olarak boyun derisi yoluyla ses teli kaslarına küçük iğneler yerleştirir. Bu test genellikle tedavinin seyrini değiştirebilecek bilgiler sağlamaz, ancak durumun ne kadar iyileşebileceği hakkında bilgiler verebilir. Bu test, semptomların başlamasından sonraki altı hafta ile altı ay arasında yapıldığında en doğru sonucu verecektir.

3-) Kan testleri ve taramalar: Bazı hastalıklar bir sinirlerin yaralanmasına neden olabileceğinden, felcin nedenini belirlemek için ek testlere ihtiyaç duyulabilir. Testler arasında kan çalışmaları, röntgen, emar veya tomografi taramaları sayılabilir.

Ses Teli Felci Tedavisi

Ses teli felcinin tedavisi, nedene, semptomların ciddiyetine ve semptomların başlangıcından itibaren geçen süreye bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Tedavi seçenekleri arasında ses terapisi, toplu enjeksiyonlar, ameliyat veya bu tedavilerin kombinasyonları sayılabilir. Bazı durumlarda, cerrahi tedavi olmaksızın iyileşme mümkündür. Bu nedenle doktor, ses teli felcinin başlangıcından itibaren en az bir yıl kalıcı ameliyatı erteleyebilir.

Bununla birlikte, kollajen benzeri maddeler içeren toplu enjeksiyonlarla cerrahi tedavi genellikle ses kaybının ilk 3 ayı içerisinde yapılır. Ameliyat için bekleme süresi boyunca, hekim sinirler iyileşirken sesin yanlış kullanılmamasına yardımcı olmak için ses terapisi önerebilir.

Ses terapisi seanslarının amaçları ses teli kaslarını güçlendirmek, konuşma sırasındaki nefes kontrolünü daha iyi bir hale getirmek, ses kaslarındaki anormal gerginlikleri önlemek ve yutma gibi durumlarda hava yolunu korumaktır. Bazı durumlarda ses terapisi, ses tellerinin ek hacim veya yeniden konumlandırma gerektirmeyen bir yerde felç oluşması durumunda ihtiyaç duyulan tek tedavi seçeneği olabilmektedir. 

Ses Teli Felci Ameliyatı

Ses teli felcinin kendiliğinden tamamen düzelmemesi durumunda, konuşma ve yutma yeteneğini de eski haline getirmek amacıyla cerrahi tedaviler önerilir. Ses teli felcinin cerrahi seçenekleri şu şekilde sıralanabilir: 

1-) Toplu enjeksiyon: Ses teli sinirinin feç olması, sel teli kaslarının zayıflamasına neden olur. Felçli bir ses teline hacim eklemek için, gırtlak hastalıkları konusunda uzmanlaşmış bir doktor, ses teline vücut yağı, kollajen veya başka bir onaylı dolgu maddesi gibi bir madde enjekte edebilir. Bu ilave hacim, etkilenen ses telini gırtlağın ortasına yaklaştırır. Böylece hareket edebilen ses teli konuşurken, yutkunurken veya öksürürken felçli ses teline daha yakın temas kurabilir. Bu da ses teli fonksiyonların bir miktar normalleşmesini sağlar.

2-) Yapısal implantlar: Tiroplasti, medializasyon laringoplasti veya laringeal çerçeve cerrahisi olarak bilinen bu prosedür, toplu enjeksiyon kullanmak yerine, ses telini yeniden konumlandırmak için gırtlakta bir implant kullanımına dayanır. Nadiren, bu ameliyatı olan kişilerin implantı yeniden konumlandırmak için ikinci bir ameliyata ihtiyacı olur.

3-) Vokal kordun yeniden konumlandırılması: Bu prosedürde, bir cerrah hastanın kendi dokusunun bir parçasını, gırtlak dışından içeri doğru hareket ettirir ve felçli ses telini gırtlağın ortasına doğru iter. Böylelikle felçli ve felçli olmayan ses teli, daha uygun bir biçimde bir araya gelebilir.

4-) Hasarlı sinirin değiştirilmesi (yeniden canlandırma): Bu ameliyatta hasarlı ses telinin yerine sağlıklı bir sinir boynun farklı bir bölgesinden getirilir. Sesin düzelmesi altı ila dokuz ay kadar sürebilir. Bazen bu ameliyat, toplu enjeksiyonlarla birleştirilir. 

5-) Trakeotomi: Her iki ses telinin aynı anda felç olması durumunda kordlar birbirine çok yakın durarak nefes almayı zorlu bir hale getirecektir. Bu durumda, nefes almak çok zor olacaktır ve trakeotomi adı verilen cerrahi bir prosedüre ihtiyaç duyulur. Trakeotomide boynun önünde bir kesi yapılır ve doğrudan nefes borusuna açılan bir açıklık elde edilir. Nefes alıp vermenin buradan yapılması sağlanır.

Ses Teli Felci Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Sağ veya sol ses teli felci yani tek taraflı ses teli felci, ses problemleri başta olmak üzere bazı problemlere yol açar. Ancak iki taraflı felçlerde nefes alma da etkilendiği için müdahale edilmediği takdirde ölüm dahi komplikasyonlar ortaya çıkabilmektedir. 

Ses teli felci hava yolunun açıklığının tamamen açılmasını veya kapanmasını engellediğinden, yiyecek veya sıvı tüketilmesi sonrası boğulma durumu görülebilir. Ayrıca akciğerlere ulaşan gıda ve sıvı artıkları, bağışıklık sisteminde bir problem olması durumunda tekrarlayan zatürrelere de neden olabilmektedir. 

Ses Teli Felci için Hangi Doktora Gidilir?

Ses teli felci için gidilmesi gereken bölüm kulak, burun ve boğaz hastalıklarıdır. Bu alanda uzman hekim her durumu tespit edecek hem de uygun tedaviyi uygulayacaktır. İki haftadan daha uzun süredir açıklanamayan, inatçı ses kısıklığının olması veya açıklanamayan ses değişiklikleri veya rahatsızlık hissinin fark edilmesi durumunda hekime başvurulmalıdır. Bu gibi durumların sebebi hekimin incelenmesi sonucunda ortaya koyulmalıdır.