Seboreik keratoz, yetişkinlerde sık görülen iyi huylu cilt lezyonlarıdır. "Yaşlılık lekesi" olarak da bilinen bu oluşumlar, kanserle ilişkili olmamakla birlikte kozmetik kaygılara veya fiziksel rahatsızlığa yol açabilir.
Seboreik Keratoz Nedir?
Epidermisin üst tabakasındaki keratinositlerin aşırı çoğalmasıyla oluşan cilt büyümeleridir. Genellikle 40 yaş üstü bireylerde görülür ve yaşla birlikte sayıları artar. Lezyonlar kahverengi, siyah veya ten renginde olabilir.
Belirtiler ve Görünüm Özellikleri
- Yüzey: Mumlu, pürüzlü veya pullu yapı (kabuklu görünüm)
- Boyut: 1 mm ile 3 cm arasında değişen boyutlar
- Renk: Tek renkli veya benekli kahverengi-siyah tonları
- Lokalizasyon: Sırt, göğüs, yüz, boyun ve saçlı deri
- Diğer Özellikler: Yüzeyde çatlaklar, keratin tıkaçları
Nedenleri ve Risk Faktörleri
Kesin nedeni bilinmemekle birlikte:
- Genetik Yatkınlık: Aile öyküsü varsa risk 3 kat artar
- Güneş Maruziyeti: UV ışınları lezyonları tetikleyebilir
- Hormonal Değişimler: Gebelik veya menopoz dönemlerinde çoğalma
- Yaşlanma: 50 yaş üstü bireylerin %90’ında görülür
Teşhis Yöntemleri
- Klinik Muayene: Dermatoskopi ile karakteristik "beyin gibi girintili" yapıların tespiti
- Ayırıcı Tanı: Melanom, siğil veya aktinik keratozdan ayırt etmek için biyopsi
- ABC Kuralı: Asimetri, sınır düzensizliği, renk değişimi kontrolü
Tedavi Seçenekleri
Tıbbi gereklilik olmasa da kozmetik veya semptomatik nedenlerle:
- Kriyoterapi: Sıvı nitrojen ile dondurma (en yaygın yöntem)
- Küretaj: Özel aletlerle kazıma işlemi
- Lazer Ablasyon: CO2 veya Er:YAG lazerle buharlaştırma
- Elektrokoterizasyon: Elektrik akımıyla yakma
- Topikal Tedavi: %40 üre içeren kremlerle yumuşatma
Komplikasyonlar ve Uyarı İşaretleri
- Kaşıntı, kanama veya iltihaplanma
- Ani renk değişimi veya hızlı büyüme
- Travma sonrası enfeksiyon riski
Bu durumlarda acil dermatoloji konsültasyonu gereklidir.
Önlem ve Bakım Önerileri
- Düzenli güneş koruyucu kullanımı (SPF 50+)
- Lezyonları koparmama veya kaşımama
- Yılda bir dermatolojik muayene
- Vitamin D takviyesi (düşük seviyelerle ilişkili)
Sık Sorulan Sorular
- Zararlı mıdır? Kanserleşmez ancak malign lezyonlarla karışabilir.
- Tekrarlar mı? Tedavi sonrası %15-20 nüks oranı vardır.
- Ağrı yapar mı? Genellikle ağrısızdır, ancak sürtünmeye bağlı tahriş olabilir.
Dermatoloji uzmanları, şüpheli lezyonların mutlaka dijital dermatoskopi ile kayıt altına alınmasını önermektedir. Erken teşhis, malign değişim riski taşıyan lezyonların ayırt edilmesinde hayati önem taşır.
