Sakroiliak eklem iltihabı (sakroiliit), leğen kemiği ile kuyruk sokumu arasındaki eklemde oluşan inflamatuar bir durumdur. Bel ve kalça ağrısının önemli nedenlerinden biri olan bu rahatsızlık, özellikle ankilozan spondilit gibi romatolojik hastalıklarla ilişkili olarak ortaya çıkabilir. İşte sakroiliitin nedenleri, belirtileri ve modern tedavi yaklaşımları:
Sakroiliitin Temel Nedenleri
Sakroiliak eklemde inflamasyonun başlıca sebepleri arasında otoimmün hastalıklar, enfeksiyonlar ve mekanik stres yer alır. Ankilozan spondilit, psöriyatik artrit veya inflamatuar bağırsak hastalıkları gibi romatizmal durumlar en yaygın tetikleyicilerdir. Gebelik döneminde eklem bağlarının gevşemesi de sakroiliit riskini artırabilir. Travma, enfeksiyöz artrit veya uzun süreli ayakta çalışma gibi faktörler de eklemin aşınmasına yol açabilir.
Belirtiler ve Tanı Kriterleri
- Ağrı Lokalizasyonu: Kalça, bel veya kalçanın arka kısmında derin, keskin ağrı
- Hareketle İlişki: Merdiven çıkma, uzun süre oturma veya yataktan kalkma sırasında ağrı şiddetlenir
- Yayılım: Ağrı kasıklara, uyluğa veya bacağa yayılabilir (siyatik benzeri)
- Sabah Tutukluğu: Özellikle romatizmal nedenlerde 30 dakikayı aşan sabah sertliği
Tanı için fizik muayenede FABER testi (kalça fleksiyon, abduksiyon, dış rotasyon) pozitifliği, kan testlerinde (CRP, HLA-B27) ve görüntülemede (MR’da kemik ödemi, röntgende eklem aralığı daralması) karakteristik bulgular aranır.
Tedavi Protokolleri
-
İlaç Tedavisi:
- NSAİİ’ler (ibuprofen, naproksen) ağrı ve inflamasyon kontrolünde ilk basamak
- TNF-alfa inhibitörleri (adalimumab) ankilozan spondilit ilişkili sakroiliitte
- Enfeksiyöz vakalarda antibiyotik tedavisi
-
Fizik Tedavi:
- Pelvik stabilizasyon egzersizleri (kuadruped rock, köprü hareketi)
- Manuel terapi ve mobilizasyon teknikleri
- Postür eğitimi ve günlük aktivite modifikasyonları
-
Girişimsel Yöntemler:
- Eklem içi kortikosteroid enjeksiyonları (ultrason eşliğinde)
- Radyofrekans ablasyon ile sinir iletiminin bloke edilmesi
- Refrakter vakalarda eklem füzyon cerrahisi
Yaşam Tarzı Önerileri
- Otururken bel desteği kullanmak
- Uyku pozisyonunda yan yatarken bacak arasına yastık yerleştirmek
- Yüzme ve pilates gibi düşük etkili egzersizler
- Kilo kontrolü ile eklem yükünü azaltmak
Komplikasyonlar ve Prognoz
Tedavi edilmeyen sakroiliit, kronik ağrı sendromuna veya eklemde kalıcı hasara yol açabilir. Romatizmal nedenli vakalarda erken tanı ve biyolojik tedavilerle fonksiyonel kayıp önlenebilir. Mekanik kökenli sakroiliitte ise fizyoterapi ile %70-80 oranında iyileşme sağlanır.
