Saç yeme hastalığı (trikofaji), kişinin kendi saçlarını koparıp yeme dürtüsünü kontrol edemediği nöropsikiyatrik bir bozukluktur. Genellikle trikotillomani (saç koparma hastalığı) ile birlikte görülür ve tedavi edilmediğinde ciddi fiziksel komplikasyonlara yol açabilir.
Saç Yeme Hastalığı Nedir?
Trikofaji, genellikle stres veya kaygı durumlarında tetiklenen kompulsif bir davranıştır. Çocuklarda daha sık görülmekle birlikte yetişkinlerde de ortaya çıkabilir. Hastalar saçlarını çiğneyerek yutarken, bu davranışı genellikle gizli yapar ve utanç duyarlar.
Belirtileri Nasıl Anlaşılır?
- Saçlarda belirgin dökülme ve seyrelme
- Dişlerde aşınma veya çene ağrısı
- Karın ağrısı, bulantı ve kronik kabızlık
- Mide veya bağırsaklarda saç topakları (trikobezoar)
- Sosyal ortamlardan kaçınma davranışı
Nedenleri ve Tetikleyiciler
Temelde kaygı bozuklukları ve obsesif-kompulsif eğilimlerle ilişkilidir. Stresli yaşam olayları, aile içi çatışmalar veya travmalar tetikleyici olabilir. Nörobiyolojik olarak serotonin dengesizliği üzerinde durulmaktadır.
Teşhis Süreci
Tanı için öncelikle fiziksel muayene ve hasta öyküsü değerlendirilir. Endoskopi veya radyolojik görüntüleme ile midede saç topakları tespit edilebilir. Psikiyatrik değerlendirmede Yale-Brown Obsesyon Kompulsiyon Ölçeği gibi testler kullanılır.
Tedavi Yaklaşımları
- Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): Dürtü kontrolü sağlamak ve alternatif başa çıkma mekanizmaları geliştirmek için en etkili yöntemdir.
- İlaç Tedavisi: SSRI grubu antidepresanlar (Fluoksetin) veya N-asetilsistein takviyeleri kullanılır.
- Cerrahi Müdahale: Trikobezoar oluşumlarında endoskopik veya açık cerrahi ile saç kitleleri çıkarılır.
- Aile Terapisi: Özellikle çocuklarda aile dinamiklerinin düzenlenmesi kritiktir.
Komplikasyonlar ve Riskler
- Bağırsak tıkanması veya delinmesi
- Pankreatit veya sarılık
- Beslenme yetersizliğine bağlı anemi
- Diş minesinde kalıcı hasar
Önleme ve Başa Çıkma Stratejileri
- Stres yönetimi için nefes egzersizleri ve meditasyon
- Saçlara acı oje sürme gibi davranışçı teknikler
- Destek grupları ve psikoeğitim programları
- Saç yerine sakız çiğneme gibi alternatif davranışlar
Ne Zaman Profesyonel Yardım Alınmalı?
Saç yeme davranışı haftada birden fazla tekrarlanıyorsa, saç kaybı gözle görülür hale geldiyse veya karın ağrısı gibi fiziksel şikayetler eşlik ediyorsa çocuk psikiyatristi veya yetişkin psikiyatrisi ile iletişime geçilmelidir.
