Saç Derisi Mantarı Nedir?
Saç derisi mantarı (tinea capitis), dermatofit adı verilen mantarların neden olduğu bulaşıcı bir enfeksiyondur. Özellikle çocuklarda yaygın olarak görülür ve saçlı deride kaşıntı, kızarıklık, saç kırılması veya dökülme gibi belirtilerle kendini gösterir. Tedavi edilmediğinde kalıcı saç kaybına yol açabilen bu enfeksiyon, ortak eşya kullanımı veya direkt temasla bulaşır.
Nedenleri ve Risk Faktörleri
Enfeksiyona genellikle Trichophyton ve Microsporum türü mantarlar yol açar. Okul, spor salonu veya yurt gibi kalabalık ortamlarda yayılma riski yüksektir. Tarak, havlu veya şapka paylaşımı, hijyen eksikliği, nemli ortamlar ve bağışıklık sistemi zayıflığı ana risk faktörleridir. Çocuklar ve ergenler özellikle hassastır.
Belirtileri Nelerdir?
- Saç Kaybı: Enfekte bölgelerde dairesel şekilli saç dökülmesi ve kırık saçlar.
- Kızarıklık ve Kabuklanma: Deride pullu, kırmızı lekeler ve bazen iltihaplı kabarcıklar.
- Şiddetli Kaşıntı: Özellikle gece artan kaşıntı hissi.
- Lenf Bezi Şişmesi: Boyun veya ensede ağrılı şişlikler.
- Keriyon: İleri vakalarda ağrılı, irin dolu şişlikler (bakteriyel enfeksiyon eşlik edebilir).
Teşhis Yöntemleri
Tanı için dermatolog öncelikle fizik muayene yapar. Wood lambası incelemesinde bazı mantar türleri yeşil floresan verir. Kesin teşhis için saçlı deriden alınan kazıntı örneği mikroskopik analiz veya mantar kültürü ile incelenir. Kültür sonucu 2-4 haftada çıkar.
Tedavi Süreci
- Oral Antifungal İlaçlar:
- Griseofulvin: Çocuklarda 6-8 hafta süreyle kullanılır.
- Terbinafin veya İtrakonazol: Yetişkinlerde tercih edilir, 4-6 hafta uygulanır.
- Topikal Tedaviler:
- Ketokonazol veya selenyum sülfit içeren şampuanlar (haftada 2-3 kez).
- Mantar önleyici kremler (enfekte bölgeye günde 2 kez).
- Ek Önlemler:
- Tüm aile bireylerinin tedavisi (asemptomatik taşıyıcılar için).
- Tarak, yastık kılıfı gibi eşyaların dezenfeksiyonu.
Evde Uygulanabilecek Destekleyici Yöntemler
- Çay Ağacı Yağı: Antifungal özellik taşır (1-2 damla şampuana eklenebilir).
- Elma Sirkesi: Saç derisini dengelemek için seyreltilmiş olarak uygulanır.
- Hindistan Cevizi Yağı: Kaşıntıyı azaltır.
Uyarı: Bu yöntemler ilaç tedavisinin yerine geçmez.
Korunma Stratejileri
- Kişisel eşyaları (havlu, tarak) paylaşmamak.
- Spor sonrası duş almak ve saçı kurutmak.
- Kuaförlerde dezenfekte edilmemiş alet kullanmamak.
- Evcil hayvanlarda mantar kontrolü (özellikle kedi/köpek).
Komplikasyonlar ve Doktora Başvuru Zamanı
Tedavi edilmeyen vakalarda kalıcı kellik, bakteri enfeksiyonları veya mantarın tırnaklara yayılması görülebilir. Aşağıdaki durumlarda acilen dermatoloğa gidilmeli:
- Saç dökülmesinde hızlı artış,
- Ateş veya lenf bezlerinde şişme,
- İlaçlara rağmen 2 haftada düzelmeyen belirtiler.
