Rh uyumsuzluğu, anne ve bebek arasındaki kan grubu farklılığından kaynaklanan tıbbi bir durumdur. Rh negatif kan grubuna sahip anne ile Rh pozitif bebek arasında gelişen bu durum, genellikle ilk gebelikte sorun yaratmazken sonraki gebeliklerde ciddi komplikasyonlara yol açabilir.
Rh Uyumsuzluğu Nedir?
Rh faktörü, kırmızı kan hücrelerinde bulunan bir proteindir. Bu proteine sahip kişiler Rh pozitif, sahip olmayanlar ise Rh negatif olarak tanımlanır. Rh negatif anne, Rh pozitif bebeğe hamile kaldığında anne bağışıklık sistemi bebeğin kan hücrelerini "yabancı" olarak algılayarak antikor üretir. Bu antikorlar plasentadan geçerek bebeğin kan hücrelerini yok eder.
Risk Faktörleri ve Tetikleyiciler
- İlk gebelik sonrası düşük veya kürtaj
- Dış gebelik müdahaleleri
- Amniyosentez gibi invaziv prenatal testler
- Doğum sırasında anne-bebek kan karışması
- Yanlış kan transfüzyonu öyküsü
Belirtiler ve Tehlikeler
Anne tarafında herhangi bir belirti görülmezken, bebekte şu komplikasyonlar gelişebilir:
- Fetal Anemi: Bebekte kansızlık ve kalp yetmezliği
- Hidrops Fetalis: Vücut boşluklarında sıvı birikimi
- Sarılık: Doğum sonrası yüksek bilirubin seviyeleri
- Nörolojik Hasar: Kernikterus (bilirubinin beyne zarar vermesi)
Teşhis Yöntemleri
- İlk Trimester: Anne kan grubu ve antikor taraması
- 16-18. Haftalar: İndirekt Coombs testi ile antikor düzeyi ölçümü
- Riskli Gebelikler: Doppler ultrason ile bebeğin beyin atardamarındaki kan akım hızı ölçülür (MCA Doppler)
- Amniyosentez: Bilirubin düzeyini ölçmek için nadiren başvurulur
Tedavi Protokolleri
- Fetal Kan Transfüzyonu: Şiddetli anemi vakalarında göbek kordonundan bebeğe kan verilmesi
- Erken Doğum: Akciğer gelişimi tamamlandığında 34-37. haftalarda doğum planlaması
- Yenidoğan Dönemi:
- Fototerapi (ışık tedavisi)
- İntravenöz immünoglobulin (IVIG)
- Exchange transfüzyon (kan değişimi)
Önleme Stratejileri
- Rhogam İğnesi: 28. gebelik haftasında ve doğumdan sonra 72 saat içinde uygulanır
- Düşük/Kürtaj Sonrası: Tüm gebelik kayıplarından sonra profilaksi
- Kanama Durumları: Plasenta previa veya travma sonrası acil Rhogam
- Antenatal Tarama: Tüm gebelere rutin Rh faktörü testi
İzlem ve Takip
- Antikor gelişen gebeliklerde 2 haftada bir antikor titresi
- Haftalık MCA Doppler ölçümleri
- Fetal hareket takibi ve NST (non-stres test)
Gelecek Gebeliklerde Yönetim
- Önceki gebelikte antikor gelişmişse erken dönemde uzman takibi
- Baba genotip tayini (heterozigot/homozigot)
- İn vitro fertilizasyon ile Rh negatif embriyo seçme seçeneği
Anne Adaylarına Öneriler
- Kan grubunuzu ve eşinizin Rh durumunu öğrenin
- Düzenli prenatal kontrolleri aksatmayın
- Rhogam iğnesinin zamanlamasına dikkat edin
- Bebek hareketlerinde azalma fark ederseniz acilen başvurun
Rh uyumsuzluğu modern tıp sayesinde kontrol altına alınabilen bir durumdur. Doğru önlemlerle sağlıklı bebek dünyaya getirme oranı %95’in üzerindedir.
