Özel öğrenme güçlüğü (ÖÖG), bireyin zekası normal veya normal üstü olmasına rağmen okuma, yazma, matematik gibi akademik becerilerde beklenenin altında performans göstermesiyle karakterize bir durumdur. Disleksi, disgrafi ve diskalkuli gibi alt türleri bulunan bu güçlüğün erken teşhisi, çocuğun eğitim ve sosyal yaşamında kritik rol oynar. İşte ÖÖG tespit sürecinde dikkat edilmesi gerekenler:
Erken Belirtiler ve İpuçları
Öğrenme güçlüğü olan çocuklarda şu işaretler gözlemlenebilir:
- Harfleri karıştırma (b-d, m-n gibi) veya tersten yazma.
- Heceleme ve okuma hızında yaşıtlarından geride kalma.
- Basit matematik işlemlerinde zorlanma veya sayıları ters yazma.
- Yazılı ifadelerde düzensizlik ve imla hataları.
- Yönergeleri takip etmede güçlük çekme.
Tespit Sürecinde Kullanılan Yöntemler
-
Eğitimsel Değerlendirme:
Sınıf öğretmeni ve okul psikoloğu, çocuğun akademik performansını yaşıtlarıyla karşılaştırır. Okuma hızı, yazılı anlatım becerisi ve matematiksel işlemler standart testlerle ölçülür. -
Psikolojik Testler:
- WISC-IV: Zeka seviyesini ve bilişsel profilini belirler.
- ÖÖG Bataryaları: Disleksi için okuma hızı testi, diskalkuli için sayısal muhakeme ölçekleri kullanılır.
- Dikkat Değerlendirmesi: DEHB ile ayırıcı tanı için CPT (Sürekli Performans Testi) uygulanabilir.
-
Tıbbi Muayene:
İşitme-görme kaybı, nörolojik sorunlar veya tiroid fonksiyon bozuklukları gibi diğer olası nedenleri ekarte etmek için çocuk nöroloji uzmanı ve odyolog ile iş birliği yapılır. -
Aile ve Öğretmen Gözlemleri:
Evde ve okuldaki davranışları değerlendirmek için anketler doldurulur. Tutarsız akademik performans veya duygusal tepkiler kayıt altına alınır.
Tanı Kriterleri ve Uzmanların Rolü
Tanı, çocuk psikiyatristi veya klinik psikolog tarafından konulur. DSM-5 kriterlerine göre:
- Akademik becerilerde en az 6 aydır devam eden zorluk.
- Zeka seviyesi (IQ) 85’in üzerinde olmasına rağmen standart testlerde %25 altında performans.
- Belirtilerin okul, sosyal yaşam veya mesleki işlevselliği bozması.
Aile ve Okul İş Birliğinin Önemi
- Evde Destek: Çocuğun güçlü yönlerini öne çıkaran aktiviteler planlanmalı.
- Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı (BEP): Okulda ek süre, teknolojik destek veya özel materyaller sağlanmalı.
- Terapi ve Eğitim: Özel eğitim uzmanlarıyla haftada 2-3 seans okuma-yazma çalışmaları yapılabilir.
Yanlış Bilinenler ve Dikkat Edilmesi Gerekenler
- ÖÖG, zeka geriliği değildir. Albert Einstein ve Leonardo da Vinci gibi isimlerde de görülmüştür.
- Erken teşhis edildiğinde uygun müdahalelerle akademik başarı önemli ölçüde artar.
- Tanı almış çocukların MEB tarafından sağlanan sınav kolaylıklarından yararlanma hakkı vardır.
