Optik nörit, göz ile beyin arasındaki iletişimi sağlayan optik sinirin iltihaplanmasıdır. Genellikle ani görme kaybı, renk algısında bozulma ve göz hareketleriyle artan ağrıyla karakterizedir. Multipl skleroz (MS) ile güçlü ilişkisi nedeniyle erken teşhis ve tedavi büyük önem taşır.
Optik Nöritin Temel Belirtileri
- Ani görme azalması: Tek gözde 24-48 saat içinde gelişen bulanık görme
- Renk desatürasyonu: Özellikle kırmızı ve yeşil tonların soluk görünmesi
- Göz hareketi ağrısı: Göz küresini oynatınca şiddetlenen derin ağrı
- Işık çakmaları: Fotopsi adı verilen parıltılı ışık hissi
- Görme alanı kaybı: Merkezi veya çevresel görmede kör noktalar
Nedenleri ve Risk Faktörleri
Optik nörit çoğunlukla otoimmün reaksiyonlar sonucu gelişir. En yaygın neden multipl sklerozdur (MS vakalarının %20’sinde ilk belirtidir). Diğer nedenler arasında nöromiyelitis optika (NMO), sistemik lupus, sarkoidoz ve enfeksiyonlar (tüberküloz, Lyme) sayılabilir. Viral enfeksiyonlar sonrası gelişen post-enfeksiyöz nöropati de önemli bir risk faktörüdür.
Teşhis Yöntemleri
Tanıda multidisipliner yaklaşım gerekir:
- Kapsamlı göz muayenesi: Pupilla refleksi, renkli görme testi (Ishihara)
- Optik koherens tomografi (OCT): Retina sinir lifi kalınlığı ölçümü
- Manyetik rezonans (MRG): Beyin ve optik sinirde demiyelinizan plakların tespiti
- Kan testleri: AQP4-IgG (NMO tanısı), ACE düzeyi (sarkoidoz)
- Lomber ponksiyon: BOS’ta oligoklonal bant araştırması
Tedavi Protokolleri
Tedavi altta yatan nedene göre şekillenir:
- Akut atak tedavisi:
- Yüksek doz intravenöz metilprednizolon (3-5 gün)
- Steroid sonrası oral prednizolon kademeli azaltma
- NMO varlığında: Plazmaferez veya immünglobulin tedavisi
- MS ilişkili nöritte: İnterferon beta veya okrelizumab gibi hastalık modifiye edici tedaviler
- Ağrı yönetimi: NSAİİ’ler veya gabapentin
İyileşme Süreci ve Komplikasyonlar
Görme kaybı genellikle 2-3 haftada düzelmeye başlar, maksimum iyileşme 6-12 ayda olur. Ancak hastaların %30’unda renk algısı tamamen normale dönmez. Tekrarlayan ataklarda optik sinir atrofisi gelişebilir. MS gelişme riski ilk ataktan sonra %50’dir.
Korunma ve Takip Stratejileri
- D vitamini takviyesi (MS riskini %40 azaltır)
- Sigara kullanımının bırakılması
- Yıllık oftalmolojik muayene ve nörolojik değerlendirme
- MRG ile asemptomatik plakların takibi
Yaşam Tarzı Önerileri
- Düşük kontrastlı ortamlarda çalışmaktan kaçınma
- Görme rehabilitasyonu için özel lensler
- Omega-3’ten zengin beslenme (somon, ceviz)
Optik nörit belirtileri ortaya çıktığında, zaman kaybetmeden nöroloji ve göz hastalıkları uzmanına başvurulmalıdır. Erken müdahale kalıcı görme kaybını önlemede kritik rol oynar.
