Omurga romatizması (Ankilozan Spondilit), özellikle omurgayı ve sakroiliak eklemleri etkileyen kronik inflamatuar bir hastalıktır. Zamanla omurga hareketliliğini kısıtlayabilen bu durum, erken tanı ve tedaviyle kontrol altına alınabilir. İşte omurga romatizmasına dair kapsamlı bilgiler:
Omurga Romatizması Nedir?
Ankilozan Spondilit (AS), bağışıklık sisteminin omurga eklemlerine saldırması sonucu gelişen otoimmün bir hastalıktır. İnflamasyon, eklemlerde sertleşme ve kemik füzyonuna yol açabilir. En sık 20-40 yaş arası genç erkeklerde görülür ve HLA-B27 geniyle güçlü bir ilişkisi vardır.
Ana Belirtiler ve Şikayetler
- Sabah Tutukluğu: 30 dakikadan uzun süren bel/sırt sertliği.
- Dinlenme Ağrısı: Hareketle azalan, istirahatle artan ağrı.
- Kalça/Kalça Kemiği Ağrısı: Sakroiliit nedeniyle kalçadan uyluğa yayılan ağrı.
- Postür Değişikliği: Öne eğik duruş ve omurga esnekliğinde azalma.
- Yorgunluk: Kronik inflamasyona bağlı enerji düşüklüğü.
Teşhis Yöntemleri
- Fizik Muayene: Schober testi (omurga esnekliği ölçümü), göğüs genişleme testi.
- Görüntüleme:
- Röntgen: Sakroiliak eklemde erozyon veya füzyon.
- MRI: Erken dönem kemik ödemi tespiti.
- Laboratuvar: HLA-B27 gen testi, CRP/ESR yüksekliği.
Medikal Tedavi Seçenekleri
- NSAİİ’ler: İbuprofen, diklofenak gibi ilaçlarla ağrı ve inflamasyon kontrolü.
- Biyolojik Ajanlar: TNF-α inhibitörleri (Adalimumab, İnfliksimab) veya IL-17 inhibitörleri (Secukinumab).
- DMARD’lar: Sulfasalazin periferik eklem tutulumunda kullanılır.
Fizik Tedavi ve Egzersiz Programları
- Solunum Egzersizleri: Göğüs kafesi genişlemesini korumak için nefes teknikleri.
- Postür Çalışmaları: Duvarda ayakta durma, sırtüstü yatma pozisyonları.
- Hareket Açıklığı Egzersizleri: Yüzme, pilates ve kontrollü omurga rotasyon hareketleri.
- Güçlendirme: Karın ve sırt kaslarını destekleyen plank, köprü egzersizleri.
Yaşam Tarzı Düzenlemeleri
- Uyku Pozisyonu: Sert yatakta sırtüstü yatmak, boyun desteği için ince yastık.
- Ergonomi: Ofis sandalyesinde bel desteği, uzun süre ayakta kalmamak.
- Sigara Bırakma: Hastalık progresyonunu 8 kat artırdığı kanıtlanmıştır.
Komplikasyonlar ve İlişkili Hastalıklar
- Üveit: Gözde kızarıklık, ağrı ve ışık hassasiyeti (acil oftalmoloji konsültasyonu gerekir).
- Osteoporoz: Kemik yoğunluğu taramaları önerilir.
- Kardiyak Tutulum: Aort yetmezliği veya ileti bozuklukları.
Cerrahi Ne Zaman Gerekir?
- Kalça ekleminde ileri derecede hasar (total kalça protezi).
- Şiddetli kifoz (kamburluk) düzeltme ameliyatları.
Beslenme Önerileri
- Omega-3 (somon, ceviz) ve zeytinyağı tüketimi inflamasyonu azaltır.
- D vitamini takviyesi kemik sağlığı için kritiktir.
- Probiyotikler (kefir, yoğurt) bağırsak-bağışıklık ilişkisini destekler.
Hangi Doktora Başvurulmalı?
Romatoloji uzmanı tanı ve tedaviyi yönetir. Fizik tedavi hekimi egzersiz programı, ortopedi cerrahisi ise ileri vakalarda devreye girer. Erken dönemde başlanan biyolojik tedavi ile hastaların %70’inde fonksiyonel iyileşme sağlanabilir.
