Mongol lekesi, yeni doğan bebeklerin kalça, sırt veya omuz bölgesinde görülen mavi-gri renkli cilt lekeleridir. Tıbbi adı "konjenital dermal melanositoz" olan bu durum, Asya, Afrika ve Akdeniz kökenli bebeklerde daha sık görülür. Genellikle zararsızdır ve çocukluk döneminde kendiliğinden kaybolur.
Mongol Lekesinin Özellikleri
- Renk ve Görünüm: Açık mavi, gri veya morumsu tonlarda, sınırları belirsiz lekeler şeklinde kendini gösterir.
- Büyüklük: 2-10 cm çapında olabilir, bazen daha geniş alanlara yayılır.
- Yaygın Bölgeler: Kalça, sırt alt kısmı, omuzlar ve nadiren kollarda görülür.
- Doğumda Varlık: Lekeler bebek doğduğunda mevcuttur ve ilk haftalarda belirginleşebilir.
Neden Oluşur?
Lekeler, cildin derin katmanlarında (dermis) melanosit adı verilen pigment hücrelerinin birikmesi sonucu oluşur. Kesin nedeni bilinmemekle birlikte:
- Genetik Faktörler: Özellikle esmer tenli popülasyonlarda daha sık görülmesi genetik yatkınlıkla ilişkilidir.
- Embriyonik Gelişim: Melanositlerin sinir sistemi gelişimi sırasında cilde göç edememesiyle bağlantılı olduğu düşünülür.
Teşhis Nasıl Konur?
- Klinik Muayene: Çocuk doktoru veya dermatolog lekenin tipik görünümüne bakarak tanı koyar.
- Ayırıcı Tanı: Morluklarla karıştırılmaması için:
- Lekeler doğumda vardır (travmatik morluklar sonradan oluşur).
- Basınç uygulandığında renk değiştirmez.
- Sınırları düzensiz ve yüzeyi pürüzsüzdür.
- Nadir Durumlarda: Şüphe varsa dermatoskopi veya biyopsi yapılabilir.
Tedavi Gerekli midir?
Mongol lekeleri genellikle tedavi gerektirmez:
- Kendiliğinden Geçiş: %90-95’i 4-5 yaşına kadar, %99’u ergenlik dönemine kadar kaybolur.
- Kalıcılık Durumu: Nadiren yetişkinlikte soluk halde kalabilir, ancak tıbbi risk oluşturmaz.
- Kozmetik Kaygılar: Kalıcı ve belirgin lekelerde lazer tedavisi düşünülebilir.
Ailelerin Dikkat Etmesi Gerekenler
- Yanlış İstismar Şüphesi: Lekeler morluk zannedilerek aileler haksız yere suçlanabilir. Bu nedenle:
- Doğum sonrası lekelerin tıbbi raporla belgelenmesi önemlidir.
- Kreş/okul personeli lekeler konusunda bilgilendirilmelidir.
- Endişe Gerektiren Durumlar:
- Leke üzerinde kabarıklık, kanama veya renk değişimi.
- Vücudun alışılmadık bölgelerinde (avuç içi, ayak tabanı) görülmesi.
Mongol Lekesi ile Karıştırılan Durumlar
- Hemanjiom: Kırmızı-mor renkli, kabarık damar benleri.
- Café-au-lait Lekeleri: Sütlü kahve rengi, düz lekeler (nörofibromatozis belirtisi olabilir).
- Mongol Lekesi Olmayan Mavi Lekeler:
- Ota Nevüsü: Yüzde görülen mavi-gri lekeler (kalıcıdır).
- İlaç Yan Etkileri: Minosiklin gibi ilaçlar benzer lekelere yol açabilir.
Sık Sorulan Sorular
- Kalıtsal mıdır? Ailesel geçiş gösterebilir, ancak kesin bir kalıtım paterni yoktur.
- Güneşle İlişkisi Var mı? UV ışınları lekeyi koyulaştırmaz.
- Kansere Dönüşür mü? Tıbbi literatürde malignite (kanser) riski bildirilmemiştir.
Mongol lekeleri çoğu bebekte kozmetik bir özellikten ibarettir. Ancak lekelerin vücutta yaygınlığı veya atipik görünümü durumunda çocuk dermatoloğuna başvurmak, nadir görülen metabolik hastalıkların (örn. Hurler sendromu) ekarte edilmesi için önemlidir.
