Miliaria, halk arasında "isilik" veya "sıcak döküntüsü" olarak bilinen, ter bezlerinin tıkanması sonucu oluşan yaygın bir cilt sorunudur. Özellikle sıcak-nemli iklimlerde, yenidoğanlarda ve yoğun fiziksel aktivite sırasında görülür. Terin deri altında hapsolmasıyla karakterize olan bu durum, kaşıntı ve kızarıklıkla kendini gösterir.
Miliaria Türleri ve Özellikleri
- Miliaria Kristalina: En yüzeyel tiptir. Ter kanallarının en üst katmanında tıkanıklık sonucu oluşur. Berrak, 1-2 mm boyutunda içi sıvı dolu kabarcıklar şeklinde görülür. Kaşıntı veya ağrıya neden olmaz. Genellikle yenidoğanlarda yüz ve gövdede ortaya çıkar.
- Miliaria Rubra (Kırmızı İsilik): En sık görülen tiptir. Derinin orta tabakasında ter birikimiyle oluşur. Kırmızı kabartılar ve şiddetli kaşıntıyla karakterizedir. Sıklıkla koltuk altı, kasık ve boyun gibi kıvrım bölgelerinde görülür.
- Miliaria Püstüloza: Miliaria rubranın iltihaplı halidir. Kabartıların içi iltihaplı sıvıyla dolar. Enfeksiyon riski taşır.
- Miliaria Profunda: Nadir görülen derin tabaka tutulumudur. Fiziksel aktivite sırasında aşırı terlemeye bağlı oluşur. Ciltte ten rengi, sert kabarcıklar şeklinde belirir.
Belirtiler ve Klinik Bulgular
- Deride iğne başı büyüklüğünde kırmızı veya berrak kabarcıklar
- Şiddetli kaşıntı ve batma hissi
- Kabarcıkların patlaması sonucu pullanma
- Terleme sırasında artan yanma hissi
- Tutulum bölgeleri: Boyun, göğüs, sırt, diz dirsek içleri, kasık
Risk Faktörleri
- Yüksek nem ve sıcak iklim koşulları
- Sentetik veya dar kıyafetler giymek
- Ateşli hastalıklar
- Yoğun fiziksel aktivite
- Prematüre bebekler (ter bezleri tam gelişmemiştir)
- Obezite (cilt kıvrımlarında sürtünme)
Teşhis Yöntemleri
Tanı genellikle fizik muayene ile konulur. Dermatologlar lezyonların görünümü ve dağılımını değerlendirir. Ayırıcı tanı için alerjik döküntü, folikülit veya atopik dermatit gibi durumlar dışlanır. Şüpheli vakalarda deri kazıntısı incelemesi yapılabilir.
Tedavi Yaklaşımları
- Soğuk Kompres: Kaşıntıyı azaltmak için günde 3-4 kez 10’ar dakika uygulanır.
- Topikal Tedaviler:
- Çinko oksit içeren kremler
- %1 hidrokortizonlu merhem (kaşıntı kontrolü için)
- Kalamin losyonu
- Ağızdan İlaçlar: Şiddetli kaşıntıda antihistaminikler (loratadin).
- Enfeksiyon Gelişirse: Topikal antibiyotikler (mupirosin).
Önleme Stratejileri
- Nefes Alan Kıyafetler: Pamuklu, keten gibi doğal kumaşlar tercih edilmeli.
- Sık Banyo: Ilık suyla günde 2 kez banyo, ter kalıntılarını temizler.
- Ortam Isısı: Yaşam alanlarının 22-24°C arasında tutulması.
- Bebek Bakımı: Bez bölgesinin sık değiştirilmesi, pudra kullanılmaması.
- Fiziksel Aktivite: Terlemeyi artıran egzersizlerin serin saatlerde yapılması.
Hangi Durumlarda Doktora Başvurulmalı?
- Döküntülerin 3-4 gün içinde geçmemesi
- Kabarcıklardan iltihaplı akıntı gelmesi
- Ateş ve halsizlik eşlik etmesi
- Bebeklerde emmeyi reddetme veya aşırı huzursuzluk
Miliaria genellikle kendiliğinden iyileşen geçici bir durumdur. Ancak tekrarlamayı önlemek için terleme kontrolü ve cilt hijyeni kritik önem taşır. Yaz aylarında bebeklerin cildinin hava almasını sağlamak için kat kat giydirmekten kaçınılmalıdır.
