Lumbago, bel bölgesinde ani başlayan şiddetli ağrıyla karakterize yaygın bir kas-iskelet sistemi sorunudur. Genellikle mekanik nedenlerle ortaya çıkan bu durum, yetişkinlerin %80’inden fazlasını hayatlarında en az bir kez etkiler. Akut (6 haftadan kısa), subakut (6-12 hafta) ve kronik (12 haftadan uzun) olarak sınıflandırılır.
Lumbagonun Başlıca Nedenleri
- Mekanik Faktörler: Disk hernisi, bel fıtığı, omurga kireçlenmesi (osteoartrit)
- Kas Zorlanmaları: Ağır kaldırma, ani hareket veya uzun süreli oturma
- Travmalar: Düşme, çarpma veya spor yaralanmaları
- Postür Bozuklukları: Skolyoz, düzleşmiş bel kavsi
- Sistemik Hastalıklar: Fibromiyalji, osteoporoz, böbrek taşı
Belirtiler ve Klinik Tablo
- Belin alt kısmında bıçak saplanır tarzda keskin ağrı
- Kalçaya veya bacaklara yayılan uyuşma/karıncalanma (siyatik benzeri)
- Hareket kısıtlılığı (eğilme, dönme zorluğu)
- Uzun süre ayakta durmada zorlanma
- İleri vakalarda idrar tutamama veya güç kaybı (cauda equina sendromu)
Teşhis Yöntemleri
- Fizik Muayene: Duyu testleri, refleks kontrolü, düz bacak kaldırma testi
- Görüntüleme:
- Röntgen: Kemik yapıdaki anormallikler
- MRI: Disk, sinir ve yumuşak doku hasarı
- BT: Kırık veya dar kanal şüphesinde
- Laboratuvar: Enfeksiyon/iltihap göstergeleri için kan testleri
Tedavi Yaklaşımları
A. Konservatif Tedaviler
- İlaç Tedavisi: NSAİİ’ler (ibuprofen), kas gevşeticiler (tizanidin), nöropatik ağrı kesiciler (gabapentin)
- Fizik Tedavi:
- Sıcak/soğuk uygulama
- TENS, ultrason, lazer terapisi
- Manuel terapi (osteopati, chiropractic)
- Egzersiz Programları: Williams fleksiyon, McKenzie ekstansiyon egzersizleri, derin stabilizatör kas eğitimi
B. Girişimsel Yöntemler
- Epidural steroid enjeksiyonları
- Radyofrekans ablasyonu
- Nöral terapi
C. Cerrahi Seçenekler
- Mikrodiskektomi (fıtıklaşmış disk için)
- Laminektomi (spinal stenozda)
- Spinal füzyon (instabilite durumunda)
Evde Uygulanabilecek Yöntemler
- Akut Fazda (İlk 48 saat): Buz uygulaması (20 dakika/2 saat ara)
- Kronik Dönem: Sıcak kompres
- Uygun Pozisyon: Dizler bükülü yan yatış
- Destek Ürünleri: Lumbosakral korseler (kısa süreli)
Önleme Stratejileri
- Doğru Postür: Otururken bel desteği, ayakta dururken dizler hafif bükük
- Ergonomi:
- Masada çalışırken monitör göz hizasında
- Ağır kaldırırken çömelme tekniği
- Düzenli Egzersiz:
- Plank, köprü kurma gibi core kas güçlendirme
- Yüzme, pilates gibi düşük etkili aktiviteler
- Kil Kontrolü: Her 5 kg fazlalık belde %15 ek yük oluşturur
Risk Grupları ve Özel Durumlar
- Gebelik: Artan relaxin hormonu ve ağırlık merkezi değişimi
- Sedanter Yaşam: Haftada <150 dakika aktivite
- Mesleki Riskler: İnşaat işçileri, uzun mesafe şoförleri
Ne Zaman Acil Başvurulmalı?
- Bacaklarda ilerleyici güç kaybı
- Mesane/barsak kontrolünün kaybı
- Gece terlemeleri ile beraber ağrı (tümör şüphesi)
- Travma sonrası şiddetli ağrı
Lumbago tedavisinde multidisipliner yaklaşım esastır. Fizik tedavi uzmanları, nörologlar ve ortopedistlerin koordineli çalışması, kronikleşme riskini %40 azaltır. Unutmayın, 6 haftayı geçen ağrılarda mutlaka uzmana başvurun.
