Lösemi, kemik iliğinde anormal beyaz kan hücrelerinin kontrolsüz çoğalmasıyla karakterize bir kanser türüdür. Teşhis sürecinde kan tahlilleri önemli bir rol oynar, ancak kesin tanı için ek tetkikler gereklidir. İşte lösemi ve kan tahlilleri arasındaki ilişkiye dair detaylar:
Lösemi Teşhisinde Kan Tahlillerinin Önemi
Kan tahlilleri, lösemi şüphesi olan hastalarda ilk adım olarak uygulanır. Tam kan sayımı (CBC) testi, kırmızı kan hücreleri, beyaz kan hücreleri ve platelet sayılarındaki anormallikleri ortaya çıkarabilir. Lösemili hastalarda genellikle beyaz kan hücreleri (lökosit) sayısında belirgin artış veya anormal düşüş gözlenir. Ayrıca kansızlık (düşük hemoglobin) ve platelet sayısında azalma da sık görülen bulgular arasındadır.
Tam Kan Sayımında Nelere Bakılır?
- Beyaz Kan Hücreleri (WBC): Lösemide sayı çok yüksek (100.000/µL üzeri) veya düşük olabilir.
- Kırmızı Kan Hücreleri (RBC): Hemoglobin ve hematokrit değerleri düşük çıkar.
- Plateletler (Trombosit): Sayı genellikle 150.000/µL altına iner.
Bu bulgular tek başına lösemi tanısı koydurmaz, ancak ileri inceleme için uyarıcı nitelik taşır.
Periferik Yayma ile Hücre Morfolojisi İncelenmesi
Kan örneğinin mikroskop altında incelendiği bu testte, olgunlaşmamış blast hücreleri veya anormal hücre yapıları tespit edilebilir. Lösemi tiplerine göre (ALL, AML, CLL, CML) hücrelerin görünümü ve dağılımı değişiklik gösterir. Örneğin, akut lösemilerde %20’den fazla blast hücresi görülmesi tipiktir.
Kesin Tanı İçin Gereken İleri Tetkikler
Kan tahlilleri şüphe uyandırıyorsa, kemik iliği biyopsisi kesin tanı için şarttır. İliğin patolojik incelemesinde anormal hücrelerin tipi ve yaygınlığı değerlendirilir. Akış sitometrisi ile hücrelerin yüzey marker’ları analiz edilerek lösemi alt tipi belirlenir. Genetik testler (FLT3, BCR-ABL mutasyonları) ise tedavi planlaması için kritik veriler sağlar.
Yanlış Pozitif/Negatif Sonuçlar Mümkün mü?
Kan tahlilleri bazen yanıltıcı olabilir. Özellikle kronik lösemi veya erken evre vakalarda anormallikler hafif seyredebilir. Enfeksiyon, otoimmün hastalıklar veya vitamin eksiklikleri de benzer kan değişikliklerine yol açabilir. Bu nedenle klinik bulgular ve hasta öyküsü ile birlikte değerlendirme yapılmalıdır.
Doktorlar Nasıl Bir Yol İzler?
Hekimler, anormal kan tahlili sonuçlarını şu adımlarla değerlendirir:
- Fizik muayenede lenf nodu büyümesi veya dalak genişlemesi araştırılır.
- Kemik iliği biyopsisi ve genetik testlerle tanı doğrulanır.
- Evreleme için görüntüleme yöntemleri (BT, PET) kullanılabilir.
Çocuklarda ve Yetişkinlerde Farklılıklar
Çocuklarda daha sık görülen ALL (Akut Lenfoblastik Lösemi), kan tahlilinde yüksek lenfoblast sayısı ile kendini gösterir. Yetişkinlerde yaygın olan AML (Akut Miyeloid Lösemi) ise olgunlaşmamış miyeloid hücrelerin artışıyla karakterizedir.
Tedavi Planlaması ve Takip
Tanı konulduktan sonra, kan tahlilleri tedavi etkinliğini izlemek için düzenli aralıklarla tekrarlanır. Kemoterapi sırasında enfeksiyon riskini öngörmek için nötrofil sayımları yakından takip edilir.
