Lentigo, ciltte kahverengi veya siyah renkte düz veya hafif kabarık lekeler şeklinde görülen pigmentasyon bozukluğudur. Güneşe maruz kalan bölgelerde sık görülür ve genellikle iyi huyludur. İki ana tipi vardır: basit lentigo (gençlerde görülen küçük lekeler) ve solar lentigo (güneş lekesi olarak bilinen, yaşlılarda yaygın form).
Lentigonun Temel Nedenleri
- Güneş Maruziyeti: UV ışınları melanositleri uyararak leke oluşumunu tetikler.
- Genetik Yatkınlık: Aile öyküsü özellikle çoklu lentigo sendromlarında (LEOPARD sendromu) rol oynar.
- Hormonal Değişimler: Hamilelik veya hormon tedavileri lekeleri koyulaştırabilir.
- Yaşlanma: 50 yaş üstünde cilt yenilenmesinin yavaşlamasıyla artış gösterir.
Ayırıcı Tanı ve Tehlikeli Benzerlikler
Lentigolar malign değildir ancak melanom gibi cilt kanserleriyle karışabilir. Alarm verici bulgular:
- Asimetrik sınırlar
- Düzensiz renk dağılımı
- Ani büyüme veya kanama
Bu durumlarda dermatoskopi ve biyopsi şarttır.
Tedavi Yöntemleri ve Etkinlik Oranları
-
Topikal Kremler:
- Hidrokinon %4: Lekelerde %60-70 açılma sağlar (kullanım süresi 3 ayı geçmemeli).
- Retinoidler: Cilt yenilenmesini hızlandırır, ancak tahriş riski yüksektir.
-
Prosedürel Tedaviler:
- Kriyoterapi: Sıvı nitrojenle dondurma; yüzeyel lentigolarda etkili ancak hipopigmentasyon riski var.
- Q-Switch Lazer: Nd:YAG lazerle melanin parçalanması; 1-3 seans sonunda %90 başarı.
- Kimyasal Peeling: TCA peeling derin lekelerde kontrollü soyulma sağlar.
Güneş Koruma Stratejileri
- Fiziksel Bariyerler: Geniş spektrumlu SPF 50+ kremler (titanyum dioksit/zink oksit içeren).
- Zamanlama: UV indeksinin yüksek olduğu 10:00-16:00 saatlerinde gölgede kalmak.
- Tekrarlama: Güneş kremini 2 saatte bir yenilemek (terleme/su temasında daha sık).
Önleme ve Takip Önerileri
- Yıllık dermatolojik muayene (özellikle 50+ yaş).
- ABCDE kuralına göre lekelerin evde takibi.
- Antioksidan takviyeleri (C vitamini, nikotinamid) UV hasarını azaltabilir.
Hamilelikte Lentigo Yönetimi
Gebelikte artan östrojen "melazma" ile karışabilir. Emniyetli yaklaşımlar:
- Lazer/peeling yerine mineral bazlı kapatıcılar.
- Doğum sonrasına kadar hidrokinon ertelenmeli.
- Çinko oksit içeren fiziksel güneş kremleri tercih edilmeli.
Prognoz ve Yaşam Kalitesi Etkisi
Tedavi sonrası nüks oranı %15-20’dir. Güneş korumasız hastalarda 2 yıl içinde yeniden oluşabilir. Kozmetik kaygılar özellikle genç kadınlarda anksiyeteye yol açabilir; psikodermatoloji konsültasyonu önerilir.
