Legg-Calve-Perthes hastalığı, çocuklarda femur başının (uyluk kemiği) geçici olarak kan kaynağını yitirmesi sonucu ortaya çıkan bir kalça sorunudur. Genellikle 4-10 yaş arası çocukları etkiler ve erkeklerde kızlara göre 4 kat daha sık görülür. Hastalık, femur başında kemik dokusunun ölümü (avasküler nekroz) ve yeniden yapılanma süreciyle karakterizedir.
Hastalığın Nedenleri
Kesin nedeni bilinmemekle birlikte, genetik yatkınlık, kan pıhtılaşma bozuklukları ve hormonal faktörler üzerinde durulmaktadır. Sigara dumanına maruziyet ve düşük sosyoekonomik düzeyin riski artırdığı gözlemlenmiştir. Vakaların %10’unda iki taraflı tutulum görülür.
Belirtiler
- Topallayarak yürüme (en sık başvuru nedeni)
- Kalça veya kasık bölgesinde ağrı
- Dizde yansıyan ağrı (ailelerin dikkatini çeken önemli işaret)
- Hareket kısıtlılığı (özellikle kalçayı döndürme hareketlerinde)
- Bacak uzunluğunda eşitsizlik (ileri evrelerde)
Teşhis Yöntemleri
- Röntgen: Erken evrede normal görülebilir, ilerleyen dönemde kemik yoğunluğunda değişimler izlenir.
- MRG: Kemik ödemi ve avasküler nekrozun en erken tespit yöntemidir.
- Kemik Sintigrafisi: Kan akımı bozukluğunu gösterir.
- Laboratuvar Testleri: Pıhtılaşma bozuklukları için faktör analizi.
Tedavi Yaklaşımları
1. Konservatif Tedavi:
- Aktivite Kısıtlaması: Koşma ve zıplama gibi yük bindiren hareketlerden kaçınılır.
- Fizik Tedavi: Kalça hareket açıklığını koruyan özel egzersiz programları.
- Ortez Kullanımı: Femur başını asetabulum içinde tutan kalça abdüksiyon cihazları.
2. Cerrahi Tedavi:
- Osteotomi: 8 yaş üstü veya femur başı çökmesi olanlarda uygulanır. Femur veya pelvis kemiğinin yeniden yönlendirilmesi.
- Artroskopik Debridman: Eklem içi hasarlı dokuların temizlenmesi.
Hastalık Evreleri ve Seyir
- Başlangıç Evresi (0-6 ay): Kemik ölümü başlar, semptomlar hafiftir.
- Fragmantasyon Evresi (6-24 ay): Ölü kemik dokusu parçalanır, topallama belirginleşir.
- Yeniden Yapılanma (2-3 yıl): Yeni kemik dokusu oluşur.
- İyileşme Evresi (3-5 yıl): Kemik yapısı normale döner.
Uzun Dönem Komplikasyonlar
- Erken başlangıçlı kalça artrozu (30’lu yaşlarda)
- Kalça deformiteleri
- Eklem hareket açıklığında kalıcı kısıtlılık
- Bacak uzunluğu farklılıkları
Ailelere Öneriler
- Çocuğun düzenli fizyoterapi seanslarına katılımı sağlanmalı
- Yüzme ve bisiklet gibi eklemi zorlamayan aktiviteler teşvik edilmeli
- Kontrol muayeneleri aksatılmamalı (6 ayda bir röntgen takibi)
- Beslenmede kalsiyum ve D vitamini alımı desteklenmeli
Multidisipliner yaklaşım gerektiren bu hastalıkta, ortopedi uzmanı, fizyoterapist ve radyolog işbirliği tedavi başarısını artırır. Erken teşhis konan ve uygun şekilde yönetilen çocukların %80’inde fonksiyonel sonuçlar mükemmele yakındır.
