Kontakt egzama (temas dermatiti), cildin tahriş edici maddeler veya alerjenlerle teması sonucu oluşan yaygın bir inflamatuar deri hastalığıdır. İki ana tipi bulunur: tahriş edici temas dermatiti ve alerjik temas dermatiti. Bu durum, her yaş grubunda görülebilir ve yaşam kalitesini önemli ölçüde etkileyebilir.
Nedenleri ve Tetikleyiciler
Tahriş edici tip, cildin asitler, alkali maddeler, sabunlar veya deterjanlar gibi kimyasallarla tekrarlayan teması sonucu gelişir. Alerjik tip ise nikel, koku maddeleri, lateks veya boyalar gibi maddelere karşı bağışıklık sistemi tepkisiyle ortaya çıkar. Mesleki risk grupları arasında temizlik personeli, sağlık çalışanları ve kuaförler öne çıkar.
Belirtiler ve Klinik Tablo
Semptomlar genellikle temas bölgesiyle sınırlıdır:
- Şiddetli kaşıntı ve yanma hissi
- Kızarıklık, şişlik ve pullanma
- İleri vakalarda sulantılı kabarcıklar
- Kronikleşen olgularda cilt kalınlaşması ve çatlaklar
Belirtiler maruziyetten 24-48 saat sonra başlar, alerjik tipte ise bazen 7-10 gün sonra görülebilir.
Teşhis Yöntemleri
Tanıda detaylı hasta öyküsü kritiktir:
- Yama testi (Patch test): Alerjenlerin sırta uygulanıp 48-72 saat sonra reaksiyon değerlendirilmesi
- Fizik muayene: Lezyonların dağılımı ve karakteri (örneğin kolye altında nikel alerjisi)
- Ayırıcı tanı: Sedef hastalığı veya atopik dermatit ile karışabilir
Tedavi Yaklaşımları
- Tetikleyiciden kaçınma: En etkili yöntemdir. Alerjen madde belirlendiyse temas kesilir.
- Topikal tedaviler:
- Kortikosteroidli kremler (akut dönemde 2 haftayı geçmeyecek şekilde)
- Takrolimus veya pimekrolimus içeren non-steroid ilaçlar
- Sistemik tedaviler: Şiddetli olgularda oral kortikosteroidler veya antihistaminikler
- Cilt bariyer onarımı: Düzenli nemlendirici kullanımı
Korunma Stratejileri
- Koruyucu ekipman: Tahriş edici maddelerle çalışırken nitril eldiven kullanımı
- Cilt bakımı: İş sonrası pH nötr temizleyiciler ve bariyer kremleri
- Alerjen etiket takibi: Kozmetiklerde "hipoalerjenik" veya "parfümsüz" ibareleri
- Nikel maruziyetini azaltma: Takılarda titanyum veya pirinç alternatifleri
Riskli Meslek Grupları İçin Önlemler
- Sağlık çalışanları: Lateks içermeyen eldiven tercihi
- İnşaat işçileri: Çimento temasında özel koruyucu kıyafetler
- Kuaförler: Boya kimyasallarına karşı yüz siperliği kullanımı
Ne Zaman Doktora Başvurulmalı?
- Lezyonların yayılması veya enfeksiyon belirtileri (iltihaplı akıntı)
- Evde tedaviye 2 haftada yanıt alınamaması
- Göz çevresi veya genital bölge gibi hassas alanlarda lezyon çıkması
Kronik vakalarda dermatologlar, alerji uzmanlarıyla iş birliği yaparak kişiye özel önlem planı oluşturur. Doğru tanı ve tutarlı koruma stratejileriyle kontakt egzama kontrol altına alınabilir.
