KOAH (Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı), hava yollarının daralması ve akciğer dokusunun hasarıyla seyreden ilerleyici bir hastalıktır. Tedavi edilmediğinde yaşam kalitesini ciddi ölçüde düşüren ve ölümcül komplikasyonlara yol açabilen bu hastalıkta ölüm nedenleri çoğunlukla solunum yetmezliği, enfeksiyonlar veya eşlik eden sistemik hastalıklarla ilişkilidir. İşte KOAH’a bağlı ölüm mekanizmaları ve dikkat edilmesi gerekenler:
Solunum Yetmezliği ve Hipoksemi
KOAH’ın ileri evrelerinde hava yollarındaki daralma ve alveollerin yıkımı, vücuda yeterli oksijen alımını engeller. Kandaki oksijen seviyesinin kritik düzeylere düşmesi (hipoksemi), organların işlev kaybına ve çoklu organ yetmezliğine yol açabilir. Özellikle uzun süreli oksijen tedavisi almayan hastalarda bu risk belirgin şekilde artar.
Akut Alevlenmeler ve Enfeksiyonlar
KOAH hastalarında grip, zatürre veya COVID-19 gibi solunum yolu enfeksiyonları, akut alevlenmelere neden olur. Enfeksiyonlar, hava yollarındaki iltihabı şiddetlendirerek nefes darlığını artırır. Tedaviye rağmen kontrol altına alınamayan enfeksiyonlar, sepsis veya solunum arresti gibi ölümcül tablolara ilerleyebilir.
Kardiyovasküler Komplikasyonlar
KOAH ile kalp hastalıkları arasında güçlü bir ilişki vardır. Kronik hipoksi, akciğer damar basıncını artırarak pulmoner hipertansiyona yol açar. Bu durum sağ kalp yetmezliği (kor pulmonale) ile sonuçlanabilir. Ayrıca, aritmi ve miyokard enfarktüsü riski KOAH hastalarında genel popülasyona göre 2-3 kat daha yüksektir.
Beslenme Bozuklukları ve Kas Kaybı
İleri evre KOAH’da nefes darlığı nedeniyle yemek yeme güçlüğü ve artan enerji ihtiyacı, kas erimesine (kaşeksi) yol açar. Kas kaybı, solunum kaslarının zayıflamasına ve solunum yetmezliğinin derinleşmesine neden olur. Yetersiz beslenme aynı zamanda bağışıklık sistemini baskılayarak enfeksiyon riskini artırır.
Psikolojik Faktörler ve Yaşam Kalitesi
KOAH’a bağlı kronik nefes darlığı, anksiyete ve depresyon sıklığını artırır. Bu durum tedaviye uyumu azaltarak hastalığın kontrolsüz ilerlemesine katkıda bulunur. Ağır depresyon, intihar riskini artıran bir diğer faktördür.
Önlemler ve Yaşam Süresini Uzatma Yolları
- Sigara Bırakma: Hastalığın ilerlemesini yavaşlatmak için en kritik adımdır.
- Pulmoner Rehabilitasyon: Solunum egzersizleri ve fiziksel aktivite, kas gücünü korur.
- Aşılanma: Grip ve pnömokok aşıları, enfeksiyon kaynaklı alevlenmeleri önler.
- Oksijen Tedavisi: Hipoksemisi olan hastalarda günde 15 saat oksijen kullanımı sağkalımı uzatır.
KOAH’ta erken tanı ve multidisipliner tedavi yaklaşımı, ölüm riskini azaltmada anahtar rol oynar. Düzenli doktor kontrolleri ve hasta eğitimi, komplikasyonların önlenmesi için hayati önem taşır.
