Gözde aniden beliren veya artan siyah noktalar, çizgiler veya örümcek ağı benzeri gölgeler ("göz floaters" veya "gözde sinek uçuşması"), vitreus jelinin sıvılaşması sonucu oluşan kollajen liflerinin gölgeleridir. Genellikle zararsız olsa da ani başlangıçlı vakalar retina yırtığı gibi acil durumların habercisi olabilir.
Gözde Siyah Noktalar Neden Oluşur?
Vitreus jeli, gözün %80’ini dolduran jel benzeri bir maddedir. Yaşlanmayla birlikte sıvılaşarak içindeki protein lifleri birleşir ve ışığın retinaya ulaşmasını engelleyen gölgeler oluşturur. Başlıca nedenler:
- Yaşlanma: 50 yaş üstünde %70 sıklıkta görülür
- Yüksek Miyopi
- Göz Travmaları
- Diyabetik Retinopati (kanamaya bağlı)
- Üveit (göz içi iltihabı)
Hangi Belirtiler Acil Müdahale Gerektirir?
Aşağıdaki semptomlar retina dekolmanı riskine işaret eder:
- Ani ve yoğun siyah nokta artışı
- Işık çakmaları (fotopsi)
- Görme alanında perde hissi
- Görme keskinliğinde ani düşüş
Teşhis Yöntemleri
- Dilate Fundus Muayenesi: Göz bebeği genişletilerek retina detaylı incelenir.
- Optik Koherens Tomografi (OCT): Retina tabakaları milimetrik düzeyde görüntülenir.
- Göz Ultrasonu: Yoğun vitreus kanamasında retina değerlendirmesi için kullanılır.
Tedavi Seçenekleri
- Takip: Çoğu vakada beyin 3-6 ayda floaters’ı ignore eder.
- YAG Lazer Vitreolizis: Büyük floaters’lar lazerle parçalanır (seçilmiş vakalarda).
- Pars Plana Vitrektomi: İleri vakalarda vitreus jeli cerrahi olarak alınır. Ancak %1-2 katarakt/retina dekolmanı riski taşır.
Önlemler ve Korunma
- Düzenli Göz Kontrolü: Yıllık dilate fundus muayenesi
- UV Koruması: Güneş gözlüğü kullanımı
- Kan Şekeri Kontrolü: Diyabet hastalarında HbA1c <7 olmalı
- Ağır Kaldırmaktan Kaçınma: Retina yırtığı riskini artırır
Ne Zaman Ameliyat Gerekir?
Sadece görme kalitesini ciddi şekilde bozan (okuma/sürüşü engelleyen), 6 aylık takipte düzelmeyen ve psikolojik etkiler oluşturan vakalarda vitrektomi düşünülür.
Retina Yırtığı ile İlişkisi
Ani floaters artışının %15’inde retina yırtığı saptanır. Erken müdahale edilmezse %85 retinada ayrılma (dekolman) gelişir. Acil argon lazer fotokoagülasyon ile yırtık etrafına bariyer oluşturulur.
Yaşam Kalitesi Üzerine Etkileri
Şiddetli vakalarda:
- Okuma hızında %40 azalma
- Araç kullanmada konsantrasyon kaybı
- Depresyon riskinde 3 kat artış
Bu belirtilerle karşılaşıldığında retina uzmanı (vitreoretinal cerrah) başvurusu kritik önem taşır. Erken tanı, kalıcı görme kaybını önlemede en etkili yöntemdir.
