Kalp şeklinde rahim (bikornuat uterus), rahmin üst kısmının anormal şekilde çökük olmasıyla karakterize bir doğumsal anomalidir. Normalde armut şeklinde olan rahim boşluğu, bu durumda kalp görünümünü andıran iki ayrı bölmeye ayrılır. Toplumda yaklaşık %0.5 sıklıkta görülen bu durum, gebelik komplikasyonları ve doğurganlık sorunlarına yol açabilir.
Nedenleri ve Oluşum Mekanizması
Bikornuat uterus, anne karnındaki gelişim sırasında Müllerian kanallarının tam olarak birleşmemesi sonucu ortaya çıkar. Genetik faktörler (ailede benzer anomali öyküsü) veya gebelikte maruz kalınan teratojenler (bazı ilaçlar, kimyasallar) bu süreci tetikleyebilir. Anomali derecesi hafif çentiklenmeden tam ayrılmaya kadar değişkenlik gösterir.
Belirtiler ve Tanı Yöntemleri
- Adet Düzensizliği: Uzun süren veya ağrılı regl kanamaları
- Tekrarlayan Düşükler: Özellikle ikinci trimester kayıpları
- Erken Doğum Riski: Rahim içi alanın daralmasına bağlı
- Bebekte Gelişim Kısıtlılığı: Sınırlı rahim boşluğunda fetal büyüme geriliği
Tanıda 3D ultrason ve MRG altın standart yöntemlerdir. Histerosalpingografi (HSG) yanıltıcı sonuçlar verebileceğinden tercih edilmez.
Gebelikte Riskler ve Yönetim
Bu anomalide düşük riski %25-35 arasındadır. En sık karşılaşılan komplikasyonlar:
- Rahim Ağzı Yetmezliği: Servikal serklaj (dikiş) uygulanabilir
- Fetal Malprezentasyon: Bebeğin ters veya yan duruşu nedeniyle sezaryen oranı %50’yi aşar
- Plasenta Problemleri: Plasenta previa veya dekolman riski
Gebelik takibinde 2 haftada bir ultrason ile serviks uzunluğu ve fetal büyüme izlenmelidir.
Tedavi Yaklaşımları
Cerrahi Düzeltme (Strassman Metodu):
- Kime Uygulanır? 3’ten fazla düşük öyküsü veya erken doğum yaşayanlarda
- Teknik: Laparotomi ile rahim tepesindeki çentik düzeltilir, boşluk tek bir kavite haline getirilir
- Başarı Oranı: Canlı doğum şansını %85’e çıkarır
- Riskler: Rüptür riski nedeniyle sonraki doğumlar sezaryenle yapılmalıdır
Cerrahi Dışı Seçenekler:
- Rahim İçi Araç (Spiral): Hafif vakalarda adet düzensizliğini kontrol eder
- Progesteron Tedavisi: Erken doğum riski olan gebeliklerde
Doğurganlık ve Yardımcı Üreme Teknikleri
Bikornuat uterus kısırlığın doğrudan nedeni değildir, ancak tüp bebek uygulamalarında:
- Embriyo transferi her iki rahim boşluğuna da yapılabilir
- Dondurulmuş embriyo transferi ile rahim içi astar kalınlığı optimize edilir
- Gebelik öncesi rahim içi yapışıklık taraması şarttır
Yaşam Kalitesi ve Öneriler
- Ağrı Yönetimi: Adet sancıları için NSAİİ ilaçlar ve sıcak uygulama
- Psikolojik Destek: Tekrarlayan kayıplar yaşayanlar için terapötik danışmanlık
- Düzenli Kontroller: Yıllık pelvik muayene ve endometriyal hiperplazi taraması
İlişkili Anomaliler
Vakaların %25’inde böbrek anomalileri (at nalı böbrek, tek böbrek) veya idrar yolu problemleri eşlik eder. Tanı sonrası renal ultrasonografi mutlaka yapılmalıdır.
