Kalp kapak romatizması (romatizmal kalp hastalığı), tedavi edilmeyen boğaz enfeksiyonlarının tetiklediği ciddi bir komplikasyondur. Özellikle çocuk ve genç erişkinlerde görülen bu durum, kalp kapaklarında kalıcı hasara yol açarak yaşam boyu süren sağlık sorunlarına neden olabilir.
Hastalığın Temel Nedenleri
A Grubu Beta Hemolitik Streptokok bakterilerinin yol açtığı boğaz enfeksiyonları, başlıca tetikleyicidir. Vücudun bu bakterilere karşı geliştirdiği anormal bağışıklık yanıtı, kalp kapak dokularına saldırarak inflamasyona neden olur. Yetersiz tedavi edilmiş veya tekrarlayan streptokok enfeksiyonları riski artırır.
Belirtiler ve İşaretler
- Akut Romatizmal Ateş Dönemi:
- Yüksek ateş (39°C üzeri)
- Eklemlerde gezici ağrı ve şişlik (diz, dirsek, ayak bileği)
- Cilt altında nodüller
- Halsizlik ve çabuk yorulma
- Kalp Tutulumu Bulguları:
- Nefes darlığı (özellikle eforla)
- Göğüs ağrısı
- Çarpıntı
- Bacaklarda ödem
Tanı Yöntemleri
- Jones Kriterleri:
- Büyük kriterler: Kardit, poliartrit, kore, deri altı nodülleri, ciltte döküntü (eritema marginatum)
- Küçük kriterler: Ateş, eklem ağrısı, geçirilmiş streptokok enfeksiyonu kanıtı
- Laboratuvar Testleri:
- ASO titresi (yüksekliği)
- CRP ve sedimantasyon yükselmesi
- Görüntüleme:
- Ekokardiyografi: Kapaklarda kalınlaşma, yetmezlik veya darlık
- EKG: PR aralığı uzaması
Tedavi Protokolleri
- Akut Atak Tedavisi:
- Penisilin (10-14 gün) veya alternatif antibiyotikler
- Aspirin (eklem bulguları için)
- Şiddetli karditte kortikosteroidler
- Uzun Dönem Koruma:
- Ayda bir benzatin penisilin enjeksiyonu (5 yıl veya 21 yaşa kadar)
- Diş çekimi gibi işlemlerde endokardit profilaksisi
- Cerrahi Müdahale:
- Ciddi kapak hasarında tamir veya protez kapak replasmanı
Komplikasyonlar ve Risk Yönetimi
Tedavi edilmezse kalp yetmezliği, inme, enfektif endokardit ve ani ölüm riski taşır. Gebelerde:
- Kapak hasarı olanlarda doğum öncesi kardiyoloji konsültasyonu
- Kan sulandırıcıların (warfarin) fetal risk nedeniyle dikkatli kullanımı
Korunma Stratejileri
- Boğaz enfeksiyonlarında zamanında antibiyotik tedavisi
- Yüksek riskli bölgelerde streptokok taraması
- Ağız hijyenine özen gösterilmesi
Yaşam Tarzı Önerileri
- Tuz kısıtlaması (günde <5 gr)
- Düzenli kardiyak rehabilitasyon
- Endokardit riskine karşı diş kontrolleri
