Kafa sallama hastalığı (nodding sendromu), çocuklarda istemsiz baş sallama nöbetleriyle karakterize nörolojik bir bozukluktur. Özellikle Afrika’nın belirli bölgelerinde yaygın olmakla birlikte, dünyanın diğer kesimlerinde de nadiren görülebilir. Bu karmaşık hastalık, nöbetler ve gelişimsel gerilik gibi ciddi komplikasyonlara yol açabilir.
Kafa Sallama Hastalığı Nedir?
Nodding sendromu olarak da bilinen bu hastalık, tipik olarak 5-15 yaş arası çocukları etkiler. En belirgin özelliği, hastanın kontrol edemediği baş sallama hareketleridir. Bu nöbetler genellikle yemek yeme veya soğuğa maruz kalma gibi tetikleyicilerle başlar. Hastalığın ilerleyen evrelerinde zihinsel gerileme ve fiziksel bozulma görülebilir.
Hastalığın Temel Nedenleri
- Parazitik Enfeksiyonlar: Onchocerca volvulus (nehir körlüğüne yol açan parazit) ile güçlü ilişki
- Beslenme Eksiklikleri: Ağır protein-enerji malnütrisyonu ve B6 vitamini eksikliği
- Çevresel Toksinler: Yabani bitki türlerinden kaynaklanan nörotoksin maruziyeti
- Otoimmün Reaksiyonlar: Parazit antijenlerine karşı gelişen anormal bağışıklık yanıtı
Klinik Belirtiler ve Seyir
- İstemsiz Hareketler: Başın öne doğru ritmik sallanması (dakikada 5-20 kez)
- Nörolojik Semptomlar: Dalgın bakışlar, bilinç kaybı ve tonik-klonik nöbetler
- Bilişsel Bozulma: Öğrenme güçlüğü, hafıza kaybı ve konuşma geriliği
- Fiziksel Değişimler: Büyüme geriliği, kas atrofisi ve kemik deformiteleri
Teşhis Yöntemleri
Tanı klinik bulgular ve epidemiyolojik öyküyle konulur. Destekleyici testler:
- EEG: Nöbet aktivitesini belirlemek için elektroensefalografi
- MRG: Hipokampüs ve temporal loblarda atrofi tespiti
- Kan Testleri: Vitamin seviyeleri ve parazit antikorları
- Genetik Analiz: Epilepsi ile ilişkili gen mutasyonlarının araştırılması
Tedavi Yaklaşımları
- Antiepileptikler: Valproik asit ve levetirasetam ile nöbet kontrolü
- Besin Takviyeleri: Yüksek doz B6 vitamini ve esansiyel amino asitler
- Fiziksel Rehabilitasyon: Motor becerileri korumaya yönelik terapiler
- Davranışçı Terapiler: Agresyon ve anksiyete yönetimi için psikososyal destek
Önleme Stratejileri
- Parazit Mücadelesi: İvermektin dağıtım programları
- Beslenme Programları: Protein ve mikrobesin desteği içeren okul yemekleri
- Temiz Su Erişimi: Nörotoksin bulaşma riskini azaltma
- Aile Eğitimi: Nöbet tetikleyicilerinin tanınması ve ilk yardım
Komplikasyonlar ve Riskler
Tedavi edilmeyen vakalarda:
- Malnütrisyona bağlı bağışıklık çökmesi
- Status epileptikus sonucu kalıcı nörolojik hasar
- Yaralanmalar (ateşle temas veya düşmeler)
- Sosyal izolasyon ve eğitim kaybı
Hangi Uzmanlığa Başvurulmalı?
- Nöroloji: Tanı ve antiepileptik tedavi
- Beslenme Uzmanı: Diyet düzenlemesi
- Fizik Tedavi: Hareket kabiliyetinin korunması
- Sosyal Hizmetler: Aile destek programları
