Kafa derisinde mantar (tinea capitis), saçlı deriyi ve saç köklerini etkileyen bulaşıcı bir mantar enfeksiyonudur. Özellikle çocuklarda yaygın olmakla birlikte her yaşta görülebilir. Erken teşhis ve tedavi edilmezse kalıcı saç kaybına yol açabilir.
Nedenleri ve Bulaşma Yolları
Dermatofit grubu mantarlar (Microsporum, Trichophyton) bu enfeksiyona neden olur. Ortak tarak, havlu, şapka kullanımı veya enfekte hayvanlarla (kedi, köpek) temas yoluyla bulaşır. Nemli ortamlar, hijyen eksikliği ve bağışıklık sistemi zayıflığı riski artırır.
Belirtileri
- Saçlı Deride Kepek Benzeri Pullanma: En sık görülen erken belirti.
- Kırık Saçlar ve Dökülme: Mantarın saç köklerini zayıflatması sonucu.
- Kırmızı-Yuvalı Lezyonlar: Halka şeklinde kızarıklık ve kabuklanma.
- Şiddetli Kaşıntı: Özellikle gece artış gösterir.
- Ağrılı İltihaplı Nodüller: Şiddetli vakalarda cerahatli şişlikler.
Teşhis Yöntemleri
- Wood Lambası İncelemesi: Mikrosporum türleri floresan ışıkta yeşil renkte parlar.
- Mikroskobik Analiz: Saç örneğinde mantar hiflerinin görülmesi.
- Kültür Testi: Enfeksiyonun türünü belirlemek için 2-4 haftalık laboratuvar incelemesi.
Tedavi Süreci
- Oral Antifungal İlaçlar:
- Griseofulvin (çocuklarda ilk tercih)
- Terbinafin veya İtrakonazol (erişkinlerde)
- Tedavi süresi: 4-8 hafta
- Topikal Tedaviler:
- Ketokonazol veya Selenyum sülfit içeren şampuanlar (haftada 3 kez)
- Mantar önleyici kremler (enfekte bölgeye günde 2 kez)
- Destekleyici Uygulamalar:
- Enfekte saçların traş edilmesi (şiddetli vakalarda)
- Yatak çarşafı ve havluların 60°C’de yıkanması
Evde Bakım Önerileri
- Tarak, havlu ve yastık kılıflarını başkalarıyla paylaşmayın.
- Saç kurutma makinesi kullanarak kafa derisini kuru tutun.
- Zeytinyağı + çay ağacı yağı karışımıyla masaj yapın (kaşıntıyı azaltır).
Komplikasyonlar ve Risk Grupları
- Kerion: Şiddetli inflamasyon sonucu ağrılı şişlik ve kalıcı saç kaybı.
- Favus: Sarı kabuklu lezyonlar ve skar dokusu oluşumu.
Risk altındakiler: - 3-7 yaş arası çocuklar
- Diyabet veya HIV hastaları
- Kemoterapi görenler
Korunma Stratejileri
- Evcil hayvanların düzenli veteriner kontrolü.
- Soyunma odaları, havuz kenarı gibi ortak alanlarda terlik kullanımı.
- Bağışıklığı güçlendiren besinler (yoğurt, sarımsak, beta-glukan).
Ne Zaman Doktora Gidilmeli?
- Saç dökülmesi 2 haftada artarsa,
- Lenf bezlerinde şişme veya ateş eşlik ederse,
- Gövdeye yayılan döküntüler oluşursa.
Dermatoloji uzmanı, enfeksiyonun tipine göre tedaviyi düzenler. Tedavi bitiminde kontrol muayenesi şarttır.
