Hashimoto tiroiditi, tiroid bezinin kronik iltihabına yol açan otoimmün bir hastalıktır. Bu durumda bağışıklık sistemi, tiroid dokusunu yabancı bir madde gibi görerek saldırır ve zamanla hipotiroidi (tiroid hormon üretiminin azalması) gelişebilir. İyot, tiroid hormonlarının sentezi için kritik bir mineral olmasına rağmen, Hashimoto hastalarında iyotlu tuz tüketimi konusu dikkatle ele alınmalıdır.

İyotun Tiroid Sağlığındaki Rolü
İyot, T3 (triiyodotironin) ve T4 (tiroksin) hormonlarının üretimi için vazgeçilmez bir elementtir. Vücut tarafından üretilemediğinden besinler veya iyotlu tuz yoluyla alınması gerekir. Dünya Sağlık Örgütü, yetişkinlerin günlük 150 mcg iyot almasını önerir. Ancak Hashimoto gibi otoimmün tiroid hastalıklarında bu dengenin korunması daha karmaşıktır.

Hashimoto’da İyotlu Tuz Tüketiminin Riskleri

• Otoimmün Tepkiyi Artırma: Aşırı iyot alımı, tiroid peroksidaz (TPO) ve tiroglobulin antikorlarını yükselterek hastalık aktivitesini şiddetlendirebilir.
• Hipotiroidi Riskini Tetikleme: Fazla iyot, tiroid bezinde "Wolff-Chaikoff etkisi" adı verilen geçici bir hormon üretim durmasına yol açabilir. Sağlıklı bireylerde bu durum geçiciyken, Hashimoto hastalarında kalıcı hipotiroidiye dönüşebilir.
• Tiroid Hücre Hasarı: İyot, oksidatif stresi artırarak zaten hassas olan tiroid hücrelerinde ek hasara neden olabilir.

Ne Zaman İyotlu Tuz Önerilir?

• İyot Eksikliği Varsa: Bazı bölgelerde toprak ve suda iyot eksikliği görülebilir. Böyle durumlarda hekim kontrolünde sınırlı miktarda iyotlu tuz kullanılabilir.
• Gebelik ve Emzirme Dönemi: Fetal beyin gelişimi için iyot gereksinimi artar. Hashimoto’lu gebelerde iyot takviyesi, doktor gözetiminde planlanmalıdır.

Dengeli İyot Alımı İçin Pratik Öneriler

1. İyot Kaynaklarını Tanıyın: Deniz ürünleri, süt ürünleri ve yumurta doğal iyot kaynaklarıdır. İyotlu tuz tüketmeden önce bu besinlerin diyetteki yerini değerlendirin.
2. Hekim Onayı Olmadan Takviye Kullanmayın: İyot tabletleri veya yüksek dozlu multivitaminler, antikor seviyelerini olumsuz etkileyebilir.
3. Tuz Seçiminde Dikkat: Rafine edilmemiş deniz veya kaya tuzu, iyot içermez. Ancak sodyum alımını da sınırlamak için günde 1 çay kaşığını aşmamaya özen gösterin.

Hashimoto Hastaları İçin Alternatif Yaklaşımlar

• Selenyum Desteği: Selenyum, tiroid dokusunu oksidatif hasardan korur ve antikor seviyelerini düşürmede destekleyici olabilir. Günde 200 mcg selenyum takviyesi üzerine yapılan çalışmalar umut vericidir.
• Gluten Hassasiyetini Kontrol Altına Alın: Hashimoto’lu bireylerde çölyak hastalığı sıklığı artar. Glutensiz diyet, bağırsak geçirgenliğini azaltarak otoimmün tepkiyi hafifletebilir.

Sonuç Yerine
Hashimoto hastalarında iyotlu tuz tüketimi, kişinin iyot durumuna ve hastalık aktivitesine göre kişiselleştirilmelidir. Aşırı iyot alımından kaçınmak, ancak eksikliğe de izin vermemek için düzenli tiroid fonksiyon testleri ve antikor ölçümleri yaptırmak önemlidir. Tedavi planınızı endokrinoloji uzmanıyla birlikte oluşturarak dengeyi sağlayabilirsiniz.