Göz kuruluğu, göz yüzeyini nemlendiren doğal yaş üretiminin yetersiz kalması veya buharlaşmanın artması sonucu oluşan yaygın bir göz rahatsızlığıdır. Modern yaşam tarzları ve dijital ekran kullanımının artmasıyla birlikte görülme sıklığı giderek artmaktadır.
Göz Kuruluğunun Temel Nedenleri
Göz kuruluğu tek bir nedene bağlı olmayıp çeşitli faktörlerin birleşimiyle ortaya çıkar. Yaşlanma süreci gözyaşı üretimini doğal olarak azaltır. Menopoz dönemindeki hormonal değişimler kadınlarda riski artırır. Uzun süreli kontakt lens kullanımı, klimalı ortamlarda bulunmak ve dijital ekranlara uzun süre bakmak buharlaşmayı hızlandırır. Romatoid artrit gibi otoimmün hastalıklar, antidepresan veya antihistaminik kullanımı da önemli tetikleyicilerdir.
Belirtiler ve Tanı Yöntemleri
- Yanma hissi ve batma şikayetleri
- Kızarıklık ve gözlerde aşırı yorgunluk
- Bulanık görme (özellikle uzun okuma sonrası)
- Kontakt lens takmada zorluk
- Paradoksik olarak sulanma (refleks gözyaşı)
Tanı için Schirmer testi (gözyaşı üretim ölçümü), göz yüzeyi boyama testleri ve meibomian bezlerinin değerlendirilmesi kullanılır.
Tedavi Seçenekleri
Tedavi kişiye özel planlanır ve kademeli ilerler:
- Suni Gözyaşları: Hafif vakalarda koruyucu içermeyen damlalar
- Reçeteli İlaçlar: Siklosporin içeren anti-inflamatuar damlalar
- Meibomian Bezi Tedavisi: IPL (yoğun atımlı ışık) terapisi
- Punctal Tıkaçlar: Gözyaşı kanallarının geçici/kalıcı kapatılması
- Ototolog Serum: Hastanın kendi kanından üretilen damlalar
Yaşam Tarzı Değişiklikleri ve Korunma
- Ekran Kullanımı: 20-20-20 kuralı (20 dakikada bir 20 saniye 20 feet uzağa bakma)
- Ortam Nemlendirme: Çalışma ortamlarında nem oranını %40-60 arasında tutma
- Omega-3 Takviyesi: Balık yağı veya keten tohumu tüketimi
- Gözlük Kullanımı: Rüzgarlı ortamlarda koruyucu gözlük
- Hijyen: Göz kapaklarına ılık kompres ve bebe şampuanıyla masaj
Risk Grupları ve Özel Durumlar
65 yaş üstü bireyler, menopoz sonrası kadınlar ve LASIK ameliyatı geçirenler öncelikli risk gruplarıdır. Diyabet hastalarında nöropatik göz kuruluğu gelişebilir. Uzun süreli kortizonlu damla kullanımı göz yüzeyinde hasara yol açabilir.
İleri Tedavi Yöntemleri
Dirençli vakalarda amniyon membran greftleme veya tükürük bezi nakli gibi cerrahi seçenekler değerlendirilir. Son dönemde eksozom tedavisi ve manyetik stimülasyon gibi yenilikçi yöntemler ümit vaat etmektedir.
Doktor Kontrolünün Önemi
Göz kuruluğu basit bir rahatsızlık gibi görünse de tedavi edilmezse korneal ülser veya skarlaşmaya yol açabilir. Özellikle ağrılı kızarıklık, ışık hassasiyeti ve görme kaybı durumlarında acil oftalmolojik değerlendirme şarttır.
