Gece altına kaçırma (enürezis noktürna), çocukluk döneminde sık görülen ve genellikle 5 yaş sonrasında devam eden istemsiz idrar kaçırma sorunudur. Bu durum, çocukların yaklaşık %15’inde görülür ve aileler için endişe kaynağı olabilir. İşte gece altına kaçırmanın nedenleri, tedavi seçenekleri ve yönetimine dair kapsamlı bilgiler:
Gece Altına Kaçırmanın Temel Nedenleri
Gece altına kaçırma, çoğunlukla fizyolojik ve gelişimsel faktörlerin birleşimi sonucu ortaya çıkar. Mesane kapasitesinin yetersiz olması, uyku derinliği nedeniyle doluluğun hissedilmemesi ve antidiüretik hormon (ADH) salınımındaki düzensizlikler başlıca sebeplerdir. Genetik yatkınlık önemli bir rol oynar; ebeveynlerden birinde çocuklukta enürezis öyküsü varsa risk %44’e yükselir. Psikolojik stres (kardeş doğumu, okul değişimi) veya kabızlık gibi tetikleyiciler de tabloyu ağırlaştırabilir.
Ayırıcı Tanı ve Teşhis Süreci
Öncelikle altta yatan organik nedenler ekarte edilmelidir. İdrar yolu enfeksiyonu, diyabet, nörolojik bozukluklar veya ürogenital anomalileri tespit etmek için tam idrar tahlili, üriner sistem ultrasonu ve gerekirse üroflovmetri testleri yapılır. Ayrıntılı hasta öyküsü alınırken; sıvı alım alışkanlıkları, uyku düzeni ve aile öyküsü sorgulanır.
Tedavi Yaklaşımları
-
Davranışçı Yöntemler:
- Motivasyon Tedavisi: Takvim tutma ve ödül sistemiyle çocuğun katılımı sağlanır.
- Mesane Eğitimi: Akşamları sıvı kısıtlaması, 2 saatte bir düzenli tuvalete gitme.
- Alarm Cihazları: Isıya duyarlı cihazlar, idrar başlangıcında çocuğu uyandırarak şartlı refleks oluşturur.
-
Farmakolojik Tedaviler:
- Desmopressin: ADH hormonunu taklit ederek gece idrar üretimini azaltır.
- Antikolinerjikler: Oksibutinin gibi ilaçlarla mesane kasılmaları baskılanır.
Ailelere Pratik Öneriler
- Ceza veya utandırma davranışlarından kesinlikle kaçının.
- Yatmadan 2 saat önce sıvı alımını sınırlayın.
- Kafeinli içecekleri (kola, çikolata) akşam saatlerinde yasaklayın.
- Gece tuvalete kaldırma rutini oluşturun.
Ne Zaman Doktora Başvurulmalı?
- 7 yaş sonrasında haftada 2’den fazla altına kaçırma.
- Gündüz idrar kaçırma veya acil idrar hissi eşlik ediyorsa.
- İdrarda kan, yanma veya ateş varsa.
- Ani başlangıçlı vakalar (sekonder enürezis).
Psikolojik Destek ve Prognoz
Kronik vakalarda çocuk psikiyatristi işbirliği önemlidir. Bilişsel davranışçı terapi ile kaygı yönetimi sağlanır. Olguların %99’u ergenlikte kendiliğinden düzelir. Tedaviye dirençli vakalarda üroloji konsültasyonu gerekebilir.
