Fıtık Patlaması

Fıtık Patlaması Nedir?

Fıtık patlaması; bel ve boyun bölgesinde oluşan fıtıkların harabiyetine denir. İnsanda dik durmayı sağlayan ve vücudun hareket kontrolü, ağrı ve ısı merkezi olan omuriliği koruyan yapıya omurga denir. Omurga boyun bölgesinde 7 adet, göğüs bölgesinde 12 adet, bel bölgesinde 5 adet ve sacrum ve coccys adlı 9 adet vertebra adı verilen omur kemiklerinden oluşur. Bu omurların arasında diskler bulunur. Bu diskler omur kemiklerinin birbirine değmesini engeller.

İnsanda omur kemiklerinin arasında bulunan disklerin yanlara yada arkaya doğru çıkıntı oluşturmasına disk hernisi (fıtık) denir. Boyun ve bel bölgesi omurları çok hareketli olduğu için bu omurların arasındaki diskler çok sık fıtıklaşır. Ancak göğüs bölgesindeki omurlar hareketsiz olduğu için; bu bölgede fıtıklaşma hemen hemen hiç görülmez.

Bel ve boyun bölgesinde oluşan fıtıkların ani hareketle veya zaman geçmesiyle patlamasına fıtık patlaması adı verilir. Bu durumda hastada vücuda giden sinirlere yada omuriliğe doğru gelişen baskılar sonucu semptomlar oluşur.

Fıtık Patlaması Belirtileri Nelerdir?

Fıtık patlamasında oluşan belirtiler; fıtığın bulunduğu bölgeye, hastanın genel durumuna, fıtığın baskı uyguladığı sinir yapısına göre farklılık gösterir. Buna bağlı olarak fıtık patlamasında en sık görülen belirtiler;

• Şiddetli Bel Ağrısı: Belde fıtık patlaması durumunda hastada birden gelişen çok şiddetli bel ağrısı olur. Hastalar bu durumda iki büklüm kalıp hareket edemezler.
• Şiddetli Boyun Ağrısı: Boyun bölgesinde fıtığı bulunan hastalarda bu fıtığın patlaması sonucu çok şiddetli boyun ağrısı gelişir. Gelişen bu boyun ağrısı sonucu hasta uzanamaz, kafasını döndüremez, bazen baş ağrısı da bu ağrıya eşlik eder.
• Kalça Ağrısı: Çoğu zaman; bel bölgesinde bulunan fıtıklar kalça ve baldır kaslarını uyaran siyatik sinir adlı sinire baskı uygular. Bu durumda hastada kalça ağrısı gelişebilir.
• Bacak Ağrısı: Bacak ağrısı bulunması; hastada fıtığın bulunduğu seviyeye göre görülmektedir. Alt seviyelerde bulunan fıtıklar patladığında; bacak ağrısı yaratabilir.
• Ani Yürüyememe Hissi: Hastada bulunan fıtık çok büyükse; kaşlara giden sinirlere baskısı fazlaysa bu durumda sinirin çalışmasını engeller. Sinir çalışmazsa kaslar kasılamaz ve hasta yürüyemez.
• Bacaklarda Uyuşma ve Güç Kaybı: Hastada bulunan fıtık uzun süredir varsa; bu durumda sinirin uyarılma seviyelerini bozabilir. Hastada uyuşukluk ve güç kaybı semptomları oluşur.
• Kollarda Uyuşma ve Güç Kaybı: Hastada var olan boyun fıtığı çok uzun süredir bulunuyorsa; bu durumda bulunan fıtık kola giden sinirlere baskı uygulayıp bu sinirlerin çalışma düzenini bozabilir. Düzeni bozulan sinir kollarda uyuşma ve güç kaybına neden olur.
• Cinsel İktidarsızlık: Cinsel iktidarsızlık özellikle alt bel omurlarının arasında bulunan disklerin fıtıklaşıp patlaması sonucu gelişir. Bu durum hastada sertleşme problemlerine yol açar.
• İdrar Kaçırma: Hastada bulunan fıtık büyükse, idrar torbasına giden sinirlere yakınsa ve bu fıtık patlarsa hastada idrar torbasının uyarılması bozulur. Buna bağlı olarak hastada idrar kaçırma semptomları oluşur.
• Dışkıyı Tutamama: İdrar kaçırma olayına benzer şekilde; hastalarda bel omurlarının alt kısmında bulunan diskler fıtıklaşıp patlarsa; bu durumda kalın bağırsakların son kısmına giden sinirlerin çalışmasını bozabilir. Bu durumda hastada dışkıyı tutamama semptomu görülür.

Fıtık Patlaması Nedenleri Nelerdir?

Fıtık patlaması bel yada boyun fıtığı olan kişilerde ani gelişen bir durumdur. Fıtığa yol açan etkenler; aynı zamanda fıtık patlaması için de risk oluşturur. Bu etkenler;

• Fazla Kilo: Fazla kilo omurga üzerine aşırı yük binmesine; bu yükün diskleri zorlamasına ve fıtık gelişmesine neden olur. Bu fıtıklar ilerlerse patlayabilir.
• Hareketsizlik: Hareketsizlik omurganın etrafını saran bağ dokusu ve kaslarda zayıflamaya neden olur. Bu durumda kişide fıtık gelişimi ve fıtık patlaması görülebilir.
• Travma: Travmalar; çoğunlukla daha önceden fıtığı bulunan hastalarda bu fıtığın patlamasına neden olabilir.
• Bazı Enfeksiyonlar: Omur kemiklerinin tutulumunun yüksek olduğu tüberküloz(verem) gibi bazı enfeksiyon hastalıklarında omur kemikleri tutulunca diskler de harabiyete uğrayıp fıtıklaşabilir. Bu durum tedavi edilmediğinde fıtık patlaması gelişebilir.
• Ani Hareketler: Ani hareketler omurgayı saran bağ dokusunda ani gerilmelere, bunun sonucunda da fıtık gelişimine neden olabilir. Bu fıtık ilerlerse patlayabilir.
• Bazı İlaçların Kullanımı: Bazı kanseri ilaçları gibi ilaçlar; vücutta omurgayı saran doku ve kaslarda zayıflama ve harabiyete neden olur. Bu durumda hastada fıtık oluşumu; bunun sonucunda da fıtık patlaması görülebilir.
• Gebelik: Gebelik döneminde alınan kilolar ve bebeğin vücuda getirdiği yük anne adayında fıtık gelişimine, fıtığın varlığında ise fıtık patlaması oluşumuna yol açabilir.
• Yaşlanma: Yaşlanma durumunda vücutta kemiğin yapısı, kas ve bağ dokusu yapıları bozulur. Bu durumda hastada fıtık gelişimi ve fıtık patlaması kolaylaşır.
• Duruş Bozuklukları: Özellikle masa başı işte çalışan, sürekli bilgisayar yada telefona bakan kişilerde duruş bozuklukları gelişir. Bu duruş bozuklukları; disklerde harabiyete, fıtığa ve bunun sonucunda da fıtık patlamasına yol açabilir.

Fıtık Patlaması Teşhisi

Fıtık patlaması ani olarak gelişen, hastada çok ciddi ağrı semptomlarına yol açan bir hastalıktır. Bu durumda hastalığın teşhisinde Anamnez ve Fizik Muayene yöntemi büyük önem taşır. Anamnez hastanın hastalığı hakkında yaşadığı şikayetleri dile getirmesidir. Fıtık patlaması yaşayan hastalar ani gelişen bel veya boyun ağrısından, kas güçsüzlüğünden, ani gelişen idrar tutamama durumundan yakınırlar. Hekim hastanın şikayetlerini dinler; hastada bu şikayetlerin ne zaman geliştiğini, hastanın daha önceden bel yada boyun fıtığının bulunup bulunmadığını sorgular. Ardından fizik muayeneye geçer.

Fizik muayenede hekim hastanın bacak ve kol bölgelerini muayene eder. Bu bölgelerde gelişen duyu kaybını ve hareket kısıtlılığını değerlendirir.

Fıtık patlamasının teşhisinde esas olarak kullanılan görüntüleme yöntemi; Manyetik Rezonans Görüntüleme yöntemidir. Bu yöntem manyetik alanın kullanılıp kesitsel görüntünün oluşturulduğu bir görüntüleme yöntemidir. Fıtık patlaması yaşayan hastalarda çekilen yan bel veya boyun MR’ında patlayan fıtık görülüp tanı konulmuş olur.

Fıtık Patlaması Tedavisi 

Fıtık patlaması ani gelişen; hastada çok ciddi semptomlara yol açan, tedavisinin de acil olarak yapılmasını gerektiren bir durumdur. Semptomları bulunan hastalarda fıtık patlamasının tedavisi; cerrahi girişimdir. Bunun dışında uygulanacak herhangi bir tedavi yöntemi yoktur.

Hastalarda cerrahi girişim kararı verildiğinde ameliyat gerçekleşene kadar ağrının azaltılması için medikal tedavi uygulaması yapılır.

Fıtık Patlaması Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Fıtık patlaması tanı konulduğunda acil tedavi gerektiren bir durumdur. Hastalarda tedavi uygulanmadığı durumlarda sürekli yaşanan şiddetli bel ve boyun ağrıları yaşam kalitesini oldukça düşürür. Hastada bulunan fıtık sinir dokularına baskı uygular. Bu durum tedavi edilmezse; baskı altında bulunan sinir zayıflar ve çalışamaz.

Fıtık patlaması bel omurlarının alt kısımlarında bulunan disklerden kaynaklanırsa; bu durumda hastada idrar torbasını uyaran sinirler etkilenip zarar görebilir. Hastada ani idrar tutamama semptomu oluşur. Bu durum tedavi edilmezse idrar tutamama olayı kalıcı olur.

Fıtık Patlamasına Ne İyi Gelir? Ne İyi Gelmez?

Fıtık patlaması ani tanı konulması ve tedavi edilmesi gereken hastalıklardır. Bu durum sıklıkla daha önceden fıtığı bulunan hastalarda tedavi olunmadığında gelişen bir durumdur. Bunun için fıtık oluşumuna yol açan etkenlerden korunmak; fıtık patlaması için de koruyucu etki gösterir. Fıtık oluşumundan ve fıtık patlamasından korunmak için şu uygulamalar yapılabilir:

• Hastalar ani bel ve boyun hareketlerinden kaçınmalıdır.
• Fazla kilosu bulunan Hastalar kilo vermelidir.
• Yaşı ilerleyen hastalar fıtık tanısı aldığında erken tedavi edilmelidir.
• Kişiler duruş bozukluğuna yol açabilecek uygulamalardan kaçınmalıdır.
• Günlük hafif egzersiz uygulamalarını yapmak fıtık gelişimi açısından koruyucu etkiye sahiptir.

Fıtık Patlamasında Kullanılan İlaçlar

Fıtık patlamasının esas tedavisi cerrahi girişim yöntemi ile yapılır. Ancak ameliyat kararı verilen hastalarda ameliyat zamanına kadar ağrının azaltılması adına medikal tedavi uygulaması yapılır. Bu uygulamada; Ağrı Kesici İlaçlar kullanılır. İçerik olarak parasetamol, ibuprofen, naproksen, diklofenak gibi maddeler içeren bu ilaçların en sık görülen yan etkileri; mide yanması, hazımsızlık, bulantı, kusma, ishal ve kabızlıktır. Bu semptomlar kişiyi rahatsız edecek düzeyde ise hekimle irtibata geçilmelidir.

Fıtık Patlaması Ameliyatı

Fıtık patlaması erken teşhis ve tedavi gerektiren bir durumdur. Hastalığın esas tedavisi cerrahi girişim ile yapılır. Bu girişimde hastaya genel anestezi (tüm vücudun uyuşturulduğu anestezi türü) uygulanır. Bu durumda hastada fıtığın bulunduğu bölgedeki disk çıkarılır. Yerine yapay disk yerleştirilir. Bu işlem sonrası hasta birkaç gün hastanede yatar. Herhangi bir komplikasyon görülmediği durumlarda hasta taburcu edilir.

Hasta ameliyat sonrası ayda bir kontrole gelip MR çektirmelidir. Bu işlem hastada yerleştirilen diskin durumunun gözlemlenmesi açısından mühimdir.

Gebelikte Fıtık Patlaması

Gebelik dönemi anne adayının vücuduna ilave bir yükün geldiği; buna bağlı olarak da pek çok hastalığın görülme sıklığının arttığı bir dönemdir. Gebelik döneminde gerek anne adayının aldığı kilolar, gerekse hormonal değişikliklerden ötürü fıtık gelişme riski artmıştır.

Gelişen bu fıtık ilerlerse; tıpkı diğer hastalarda olduğu gibi patlayıp acil bir duruma yol açabilir. Gebelikte fıtık patlaması geliştiğinde; anne adayında şiddetli baş veya bel ağrısı, kalça ağrısı, bacak ağrısı, yürüme bozukluğu, ani idrar tutamama hissi gibi semptomlara yol açabilir. 

  Gebelikte fıtık patlamasının tedavisi; diğer hastalarda olduğu gibi cerrahi girişimle yapılır. Ancak cerrahi girişimin zamanı; gebelik yaşına göre planlanır. Gebeliğin erken dönemlerinde ameliyat sırasında alınacak anestezik maddeler bebekte anomali gelişimine yol açabilir. Ancak gebeliğin son dönemlerinde alınan anestezik maddeler bebekte herhangi bir komplikasyona yol açmaz.

Fıtık Patlamasında Hangi Doktora Gidilmeli?

Fıtık patlaması ile esas olarak ilgilenen; hastalığa tanı koyan ve gerekli tedaviyi uygulayan bölüm Beyin ve Sinir Cerrahisi bölümüdür. Ancak fıtık patlaması acil bir durum olduğu için; patlama geliştiğinde hastalar çoğunlukla acil servise başvururlar.

Acil hekimi hastayı muayene eder, gerekli tetkikleri uygular. Hastada fıtık patlaması düşündüğü durumlarda hastayı Beyin ve Sinir Cerrahisi bölümüne sevk eder.

Hastalar ani gelişen bel ve boyun ağrısı, kalça ağrısı, bacak ağrısı, bacaklarda ve kollarda gelişen uyuşukluk, güç kaybı, ani gelişen idrar tutamama durumunda vakit kaybetmeden hekime başvurmalı ve tedavi altına alınmalıdır.