Dudak üstünde bıyık benzeri koyu leke oluşumu, özellikle kadınlarda sık karşılaşılan bir cilt sorunudur. Melazma (chloasma) adı verilen bu hiperpigmentasyon durumu, ciltte melanin üretiminin artması sonucu ortaya çıkar. İşte bu lekelerin nedenleri, tedavi yöntemleri ve korunma stratejileri:
Başlıca Nedenler
- Güneş Maruziyeti: UV ışınları melanositleri uyararak leke oluşumunu tetikler. Dudak üstü bölgesi güneşe en çok maruz kalan alanlardan biridir.
- Hormonal Değişimler: Hamilelik, doğum kontrol hapları veya menopoz dönemindeki östrojen dalgalanmaları lekeleri artırır.
- Genetik Yatkınlık: Ailesinde melazma öyküsü olanlarda risk 3 kat daha fazladır.
- Kozmetik Ürünler: İçerdikleri fototoksik maddeler (örneğin bazı parfümler) güneşle temas edince lekeye yol açar.
- Tiroid Bozuklukları: Hipotiroidi vakalarının %30’unda melazma görülür.
Klinik Özellikler ve Tanı
Lekeler genellikle simetrik, düzensiz sınırlı ve açık kahverengiden griye dönük renktedir. Dermatologlar tanı için:
- Wood Lambası İncelemesi: Lekelerin derinliğini belirler (epidermal/dermal karışık).
- Dermoskopi: Pigment dağılımını analiz eder.
- Punch Biyopsi: Nadiren malignite şüphesinde yapılır.
Etkili Tedavi Yöntemleri
1. Topikal Ajanlar:
- Hidrokinon (%2-4): Melanin sentezini baskılar (en fazla 3 ay kullanılmalı).
- Tretinoin: Cilt yenilenmesini hızlandırır.
- Azelaik Asit (%20): Hamilelerde güvenle kullanılabilir.
- C Vitamini Serumları: Antioksidan etkiyle pigmentasyonu azaltır.
2. Medikal Prosedürler:
- Kimyasal Peeling: Glikolik asit veya TCA ile ölü deri tabakası temizlenir.
- Q-Switch Lazer: Melanin granüllerini hedef alan en etkili yöntemdir (6-8 seans gerekir).
- PRP Tedavisi: Cildin rejenerasyon kapasitesini artırır.
Korunma ve Bakım Önerileri
- Mineral Güneş Kremi: Titanyum dioksit/çinko oksit içeren SPF 50+ ürünler her 3 saatte bir tazelenmeli.
- Fiziksel Bariyer: Geniş kenarlı şapka ve UV korumalı maskeler kullanılmalı.
- Kozmetik Seçimi: "Hipoalerjenik" ve "komedojenik olmayan" etiketli ürünler tercih edilmeli.
- Hormonal Denge: Doğum kontrol hapları yerine alternatif yöntemler doktorla konuşulmalı.
Ne Zaman Doktora Başvurulmalı?
- Lekeler aniden büyür veya rengi koyulaşırsa,
- Kaşıntı, kabuklanma veya kanama eşlik ederse,
- Leke sınırları düzensizleşirse (melanom riski açısından).
Tedavi sonrası nüksü önlemek için mevsim fark etmeksizin güneş koruyucu kullanımı sürdürülmelidir. Dermatoloji uzmanı kontrolünde planlanan kombine tedavilerle lekelerde %70-80 oranında azalma sağlanabilir.
