Domuz gribi (H1N1 influenza A), insanlarda solunum yolu enfeksiyonuna yol açan ve pandemik potansiyele sahip bir virüstür. İlk kez 2009’da küresel salgına neden olan bu hastalık, mevsimsel gribe benzer semptomlarla başlasa da bazı hastalarda ciddi komplikasyonlara yol açabilir.
Domuz Gribi Nedir?
H1N1 virüsünün neden olduğu bu grip türü, domuzlarda görülen influenza suşlarının mutasyonu sonucu insana bulaşma yeteneği kazanmıştır. Virüs, öksürük ve hapşırıkla yayılan damlacıklar yoluyla hızla bulaşır. Yüzeylerde 2-8 saat canlı kalabilmesi temas yoluyla geçiş riskini artırır.
Belirtiler ve Seyir
Semptomlar virüse maruziyetten 1-4 gün sonra başlar. Yüksek ateş (38°C üzeri), titreme, boğaz ağrısı ve kuru öksürük en yaygın erken bulgulardır. Kas-eklem ağrıları, baş ağrısı ve yoğun halsizlik günlük aktiviteleri kısıtlayabilir. Çocuklarda kusma-ishal yetişkinlerden daha sıktır. Risk gruplarında zatürre, solunum yetmezliği veya nörolojik komplikasyonlar gelişebilir.
Teşhis Yöntemleri
- Hızlı Antijen Testi: 15 dakikada sonuç verir ancak duyarlılığı %50-70’tir.
- PCR Testi: Altın standarttır. Burun sürüntüsünden 24 saatte kesin tanı koydurur.
- Akciğer Grafisi: Zatürre şüphesinde mutlaka çekilmelidir.
Risk Grupları
- Hamileler (özellikle 3. trimester)
- 5 yaş altı çocuklar ve 65 yaş üstü yetişkinler
- KOAH, astım, diyabet veya kalp hastaları
- Bağışıklık baskılanmış hastalar (kanser tedavisi görenler)
Tedavi Protokolleri
- Antiviral İlaçlar:
- Oseltamivir (Tamiflu®): Semptom başlangıcından sonraki 48 saat içinde başlanmalı.
- Zanamivir (Relenza®): Inhaler formu astımlılarda bronkospazma yol açabilir.
- Destek Tedavisi:
- Ateş düşürücüler (Parasetamol)
- Bol sıvı ve elektrolit takviyesi
- Mekanik ventilasyon (ağır solunum yetmezliğinde)
Korunma Stratejileri
- Aşılama: Yıllık grip aşıları H1N1 suşunu içerir. Risk gruplarına ve sağlık çalışanlarına öncelik verilmeli.
- Hijyen: El dezenfektanları (en az %60 alkol içeren), sık yüzey temizliği.
- İzolasyon: Hastalar ateş düştükten 24 saat sonrasına kadar evde kalmalı.
Acil Durum İşaretleri
- Nefes darlığı veya göğüs ağrısı
- Bilinç bulanıklığı, şiddetli kusma
- Dudaklarda morarma, ciltte solukluk
- İdrar çıkışında azalma
Hamilelikte Özel Önlemler
Gebelerde grip aşısı tüm trimesterlerde güvenlidir. H1N1 enfeksiyonu geçiren gebelerde:
- Erken doğum riski 4 kat artar.
- Oseltamivir 5 gün süreyle mutlaka kullanılmalıdır.
- Fetal distres açısından NST takibi yapılır.
Türkiye’de Güncel Durum
Sağlık Bakanlığı’nın 2023 verilerine göre, mevsimsel grip vakalarının %35’i H1N1 kaynaklıdır. Yoğun bakım ihtiyacı olan vakaların %80’inde altta yatan kronik hastalık mevcuttur.
