Çocuklarda topuk ağrısı, özellikle büyüme çağındaki 8-14 yaş grubunda sık görülen ve hareket kabiliyetini kısıtlayan önemli bir sorundur. Bu ağrılar genellikle kemiklerin hızla büyümesine rağmen kas ve tendonların bu büyümeye ayak uyduramamasından kaynaklanır. İşte ebeveynlerin bilmesi gereken tüm detaylar:
Yaygın Nedenler ve Risk Faktörleri
- Sever Hastalığı (Kalkaneal Apofizit): Topuk kemiğinin büyüme plağının aşırı zorlanmasıyla oluşur. Koşma, zıplama gibi aktiviteleri yoğun yapan çocuklarda görülür.
- Plantar Fasiit: Ayak tabanındaki bağ dokusunun topuğa yapıştığı bölgede mikro yırtıklar oluşması.
- Aşil Tendiniti: Topuğun arka üst kısmında ağrıya neden olan tendon iltihabı.
- Yanlış Ayakkabı Seçimi: Sert tabanlı, desteksiz veya küçük gelen ayakkabılar.
- Düz Tabanlık/Basma Bozuklukları: Ayak arkının çökmesiyle topuğa binen yükün artması.
Belirtiler Nasıl Anlaşılır?
- Topuğun yan veya arka kısmında sabah kalkınca veya aktivite sonrası artan ağrı
- Parmak uçlarında yürüme eğilimi
- Topuğa dokunulduğunda hassasiyet
- Koşma, zıplama sırasında keskin batma hissi
- Bazen şişlik ve kızarıklık
Teşhis Sürecinde Nelere Bakılır?
Çocuk ortopedi uzmanı öncelikle fizik muayene yapar:
- Yürüyüş Analizi: Basma kusurlarını tespit için çocuk yürütülür.
- Squeeze Testi: Topuk kemiği yanlardan sıkıştırılarak ağrı kontrol edilir.
- Görüntüleme: Röntgenle kemik yapısı, MR’la yumuşak doku hasarı değerlendirilir.
Tedavi Yöntemleri
- Dinlenme ve Buz Uygulaması: Ağrılı dönemde aktivite kısıtlaması ve günde 3 kez 15 dakika buz.
- Esneme Egzersizleri:
Aşil Germe: Duvara eller dayanarak ağrılı ayak arkaya alınır, topuk yere bastırılır.
Havlu ile Esnetme: Otururken ayak tabanına havlu dolanarak kendine çekme. - Ortez ve Tabanlıklar: Özel tasarlanmış desteklerle topuğa binen yük dağıtılır.
- Fizik Tedavi: Ultrason, lazer gibi yöntemlerle iyileşme hızlandırılır.
- Kortizon Enjeksiyonu: Nadiren dirençli vakalarda uygulanır.
Önleme Stratejileri
- Ayakkabı Seçimi: Esnek tabanlı, topuk desteği olan, hafif koşu ayakkabıları tercih edilmeli.
- Spor Öncesi Isınma: Germe egzersizleri en az 10 dakika yapılmalı.
- Kademeli Aktivite: Yeni spora başlayan çocuklarda antrenman süresi yavaş artırılmalı.
- Kilo Kontrolü: Fazla kilular topuk yükünü artırdığından beslenme düzenlenmeli.
Ne Zaman Doktora Gidilmeli?
- Ağrı 2 haftadan uzun sürerse
- Gece uyandıran ağrı varsa
- Topukta belirgin şişlik veya morluk oluşursa
- Yürüyememe veya topallama gelişirse
İyileşme Süreci ve Prognoz
Doğru tedaviyle çoğu vaka 4-8 haftada tamamen düzelir. Sever hastalığı genellikle kemik büyümesi tamamlandığında (14-16 yaş) kalıcı olarak geçer. Ancak tekrarlamaması için spor sonrası germe egzersizleri ve uygun ayakkabı kullanımı sürdürülmelidir.
