Beyaz disk, tıpta genellikle omurgadaki intervertebral disklerde dejenerasyon veya fıtıklaşma sonucu MR görüntülerinde ortaya çıkan anormal görünümü tanımlamak için kullanılan bir terimdir. Bu durum, disk materyalinin normal yapısını kaybederek sinir köklerine baskı yapmasıyla karakterizedir. Beyaz disk sendromu, özellikle bel ve boyun bölgesinde şiddetli ağrılara yol açabilen önemli bir ortopedik sorundur.
Beyaz Disk Nedir?
Beyaz disk, manyetik rezonans görüntüleme (MRG) incelemelerinde intervertebral disklerin normal koyu renkli görünümünü kaybedip beyazımsı bir hal alması durumudur. Bu değişim, diskin içindeki nükleus pulposusun su içeriğini kaybetmesi ve dejenerasyon nedeniyle ortaya çıkar. Sağlıklı diskler MRG’de koyu gri görünürken, dejenerasyon ilerledikçe disk sinyali değişerek beyazlaşır. Bu görünüm disk yüksekliğinde azalma ve fıtıklaşma riskinin göstergesidir.
Beyaz Disk Belirtileri
- Kronik bel/boyun ağrısı: Öne eğilme veya uzun süre oturmakla artan lokalize ağrı
- Radyal ağrı: Kalçadan bacağa (siyatik) veya omuzdan kola yayılan elektrik çarpması hissi
- Uyuşma ve karıncalanma: Bası altındaki sinir kökünün beslenememesi sonucu
- Kas güçsüzlüğü: Özellikle ayak bileği veya el bileğinde hareket kısıtlılığı
- Refleks kaybı: Diz veya ayak bileği reflekslerinde azalma
Nedenleri ve Risk Faktörleri
Beyaz disk oluşumunda en önemli etken yaşlanmaya bağlı disk dejenerasyonudur. Diskler 20’li yaşlardan itibaren su içeriğini kaybetmeye başlar. Diğer risk faktörleri arasında sigara kullanımı (disk beslenmesini bozar), obezite, ağır fiziksel işler, uzun süreli vibrasyona maruz kalma ve genetik yatkınlık yer alır. Ani hareketler veya travmalar da sağlıklı disklerde yırtığa neden olabilir.
Teşhis Yöntemleri
- MRG: Disk yapısı, sinir basısı ve dejenerasyon seviyesini gösteren altın standart yöntem
- Fizik muayene: Duyu kusuru, kas gücü ve reflekslerin değerlendirilmesi
- EMG: Sinir iletim hızı ölçümü ile hasarın derecesinin belirlenmesi
- Röntgen: Disk mesafesindeki daralmanın tespiti için
Tedavi Seçenekleri
-
Konservatif Tedaviler
- Fizik tedavi: Lumbal traksiyon, kinezyoterapi ve postür eğitimi
- İlaç tedavisi: NSAİİ’ler, kas gevşeticiler ve nöropatik ağrı ilaçları
- Epidural steroid enjeksiyon: İltihabı azaltmak için doğrudan sinir kökü çevresine uygulama
-
Cerrahi Müdahaleler
- Mikrodiskektomi: Mikroskop altında fıtıklaşmış disk materyalinin çıkarılması
- Füzyon cerrahisi: İleri instabilite durumlarında omurların birleştirilmesi
- Yapay disk replasmanı: Hareketi koruyan protez uygulamaları
Rehabilitasyon ve Korunma
Ameliyat sonrası 6 haftalık kademeli rehabilitasyon programı şarttır. Korunmak için düzenli core egzersizleri (plank, köprü), yüzme gibi omurgayı destekleyen sporlar, ergonomik çalışma ortamları ve kilo kontrolü önerilir. Sigaranın bırakılması disk beslenmesini iyileştirir.
Ne Zaman Doktora Başvurulmalı?
Ağrı iki haftadan uzun sürerse, gece uykudan uyandıran ağrı olursa, bacaklarda ilerleyici güç kaybı veya idrar/büyük tuvalet kaçırma durumunda acilen nöroşirurji uzmanına başvurulmalıdır.
