Bel Ağrısı

Bel ağrısı, çeşitli nedenlere bağlı olarak bel bölgesinde hissedilen ağrıdır ve tedavisinde çeşitli yaşam değişiklikleri, egzersizler, ilaçlar ve daha ciddi durumlarda cerrahi tedavi  bulunur.

Bel Ağrısı Nedir?

Bel ağrısı, çoğu insanın hayatı boyunca bir defa olsun yaşadığı, omurga arası veya etrafındaki yapılardan kaynaklanan, kısa ve uzun süreli olabilen ağrılardır. Omurga kemikleri arasında diskler, omurganın her iki tarafında eğilip bükülmesine imkan sağlayan faset eklem, destek ve hareket için bir çok güçlü bağ ve kas önemli yapılardır. Bu yapılar arasından dokuların beslenmesi ve uyarılmasında görevli damar ve sinirler geçer.

Bel ağrıları başlama sürelerine göre 3’e ayrılır.

  • Akut bel ağrıları: Beldeki dokuların hasarlanmasına bağlı olarak ortaya çıkan normal bir yanıttır. Hasarlanma bölge iyileştikçe zamanla azalır. Birkaç hafta veya bir ay süren ağrılardır.
  • Subakut bel ağrıları: Genellikle mekanik (kas gerginliği ve eklem ağrısı) ağrıdır. 6 hafta ile 3 ay arası sürer.
  • Kronik bel ağrıları: İlk tedavi yöntemlerine cevap vermeyen şiddetli ağrılardır. Ağrının kaynağının belirlemek için tıbbi araştırma gerekir. 3 ay uzun süren ağrılardır.

Bel Ağrısı Belirtileri

Bel bölgesindeki ağrı farklı şekillerde hissedilebilir.

  • Belde keskin, noktasal veya yaygın, donuk bir ağrı olabilir.
  • Bel, leğen kemiği ve kalça üzerinde kas gerginliği hissedilebilir.
  • Geceleri ve uzun süre oturmayla artan ağrı görülebilir.
  • Aktivite ile ağrı kötüleşebilir.

Bel ağrısına sebep olan şey siniri sıkıştırdığında, bel ağrısına eşlik eden belirtiler şunlardır.

  • Bel ağrısı bacağın önünden, yanından veya arkasından yayılabilir.
  • Bacağa giden bir siniri sıkıştırmasıyla uyuşma veya karıncalanma hissedilebilir.
  • Bu sıkışma ile ayağın aşağı indirilememesi ve parmak ucunda yürüyememe ya da baş parmağın yukarı kaldırılamaması şikayeti görülebilir.

Acil dikkat gerektiren (kırmızı bayrak) belirtiler şu şekildedir:

  • Mesane ve anal bölgeye gide sinirlerin sıkışmasıyla idrar ve dışkı tutamama olabilir.
  • Diyet ve egzersiz olmaksızın kilo kaybı görülebilir.
  • Ateş ve titreme bel ağrısı eşlik edebilir.
  • Bel ağrısıyla beraber karında şiddetli ağrı olabilir.

Bel Ağrısı Nedenleri Nelerdir?

  • Yüksekten düşme, trafik kazası, silahla yaralanma gibi yüksek enerjili yaralanmalar veya yaşlılarda kemik yoğunluğunun azalmasıyla düşük enerjili yaralanmalar sonucu omurga kırıkları görülebilir.
  • Uzun süre yanlış pozisyonda kalma, ağır kaldırma, fazla kilo, çok doğum sebebiyle bel bölgesindeki diskin etrafındaki koruyucu tabakanın yırtılarak etrafa taşması ve sinirleri sıkıştırmasıyla oluşan bel fıtığı bel ağrısı nedenlerindendir.
  • Omurilikten çıkan bir sinir kökünde sıkışma, iltihaplanma sonucunda uyardığı bölgede ağrı, uyuşma, hissizlik olmasına radikülopati denir. Spinal stenoz (dar kanal) veya fıtıklaşmış diskin sıkıştırmasıyla da ortaya çıkabilir. Bel ağrısının nedeni olabilir.
  • Bel bölgesinde artmış hareketlilik sonucu oluşan küçük kırıklar oluşması ve bunların iyileşmemesine spondilolizis denir. Bu kırıklar belin dinamiğini bozarak bel ağrısına neden olur.
  • Üst üste sıralı duran omurga kemiklerinden bir tanesinin öne veya arkaya kaymasına bel kayması denir. Bel ağrılarına neden olur.
  • Disk yüksekliğinin azalması, bel kayması, omurga kemikleri arasındaki bağ ve kapsüllerin kalınlaşmasıyla sinirlerin sıkışmasına spinal stenoz (dar kanal) denir. Kanalın daralmasıyla sıkışan sinirler bel ağrılarına sebep olur.
  • Skolyoz, kifoz, lordoz gibi konjenital omurga eğrilikleri omurganın ağırlık merkezini bozar. Eklem aralıklarında da bozukluğa sebep olarak bel ağrıları ortaya çıkar.
  • Omurga etrafında çıkan veya başka bölgede buluna kanserin bel bölgesine metastaz (yayılma, sıçrama) yapmasıyla oluşan tümör de bel ağrısına neden olabilir.
  • Yırtılmış bir diskte disk spinal kanala itilip mesane ve bağırsak kontrolünü sağlayan sinirleri sıkıştırmasıyla gelişen acil müdahale gerektiren duruma kauda equina sendromu denir. Sinirlerin sıkışmasıyla bel ağrısı da görülür.
  • Karın bölgesinden geçen karın, pelvis ve bacağı beslemeye giden büyük damarların genişlemesine torasik aort anevrizması denir. Genişleyen damar çevre dokulara bası yaparak bel ağrısına neden olur.
  • Osteoartrit (kireçlenme), ankilozan spondilit ve romatoid artrit gibi romatolojik hastalıklar da bel ağrısı görülebilir.
  • Lokalize alanlarda ağrı (tetik noktalar) görülen etkilenen kas grubunun gerilmesiyle rahatlayan miyofasyal ağrı sendromu bel ağrısına sebep olabilir.
  • Vücutta yaygın ağrı ve hassasiyet sebebi olan fibromiyalji hastalığı bel ağrısı nedeni olabilir.
  • Böbrek taşları, travma sonrası böbrek hematomu (böbrekte kan birikmesi) bel ağrısına neden olabilir.
  • Gebelikte bebeğin büyümesiyle ağırlık merkezi değişerek omurga binen yükün artar. Değişen hormon düzeyleriyle bağ ve ligamentlerin gevşemesiyle belde ağrı şikayetleri olur.
  • Bakteri, mantar, virüs nedeniyle omurga kemik, disk ve zarlarda enfeksiyona yol açabilir. Omurgadaki tüberküloz, bruselloz gibi enfeksiyon hastalıkları bel ağrılarına sebep olabilir. Deride lezyon oluşturan sinirleri tutan viral bir hastalık olan zona nadir de olsa belde ağrı yapabilir.
  • Yumurtalık kistleri, rahim fibroidleri ve endometriyozis gibi kadın hastalıkları da bel ağrısına sebep olabilir.

Bel Ağrısı Teşhisi

Bel ağrısının bazı özellikleri doktoru sebebe yönlendirmede çok değerlidir.

Bu özellikler şu şekildedir:

  • Ağrının süresi
  • Dinlenmekle ya da yürümekle artması
  • Ağrının bir tarafa yayılımının olması
  • Ağrının sürekli veya aralıklı olması

Fizik muayenede bacağa giden sinirlerde sıkışma olduğunu anlayabilmek için aşağıdaki testler yapılabilir.

  • Valsalva testi: Hastanın öksürmesi veya ıkınması istenir. Bu sırada ağrının artması gözlemlenir.
  • Düz bacak kaldırma testi: Hasta muayene masasına yatırılır. Bacağı kaldırılır. Kaldırıldığında ağrı duyulması sinir sıkışmasını gösterir. Bunlarla beraber duyu kaybı, motor güçsüzlük ve reflekslerdeki artış ve azalış aranır.
  • Röntgen: Yüksek enerjili travmalarda veya osteoporozlu hastalarda düşük enerjili travmalarda meydana gelen kırıkları göstermede kullanılır. Omurgadaki düzensizlikleri göstermede iyidir.
  • Bilgisayarlı tomografi (BT): Disk rüptürü, spinal stenoz, tümör gibi röntgenin iyi gösteremediği durumlarda kullanılır.
  • Miyelogram: Spinal kanala görüntülenebilir boya gönderilerek BT’ye göre daha iyi görüntüler elde edilir.
  • Manyetik rezonans (MR): BT’den farklı olarak kemiğin yanında kas, tendon, bağlar iyi gösterir. Enfeksiyon, tümör, disk herniasyonundan (bel fıtığı) şüphenildiğinde çekilir.
  • Elektromiyografi (EMG): Ağrının kas veya sinirden kaynaklandığını ayırmada kullanılır. Sinirden kaynaklanan ağrılarda hangi seviyede bir sıkışma olduğu bu yöntemle belirlenir.
  • Kan testleri: İltihaplanmadan şüphelenildiğinde CRP ve sedimantasyon hızı bakılır.

Böbrek ile alakalı bir hastalık düşünülüyorsa tam idrar tahlili ve ultrason istenebilir.

Bel Ağrısı Tedavisi

Bel ağrısının nedenine yönelik olarak çeşitli tedavi yöntemleri uygulanır.

  • Dinlenme: Uzun sürmeyen dinlenmeler ciddi olmayan bel ağrılarına iyi gelebilir.
  • Isı/buz uygulama: Kastan kaynaklanan bel ağrılarında kasların gevşetilesinde ve kan akımının artmasında bölgeye sıcak uygulama faydalıdır. İltihaplanmadan kaynaklanan ağrılarda bölgeye soğuk uygulama faydalıdır.
  • Ağrı kesiciler: İbuprofen, naproksen, asetaminofen kas ve sinirlerden kaynaklanan ağrının dindirilmesinde kullanılan nonsteroid antiinflamatuar ilaç etken maddeleridir.
  • Kas gevşeticiler: Kas gerginliği ve spazmında kullanılır. Genellikle akut ağrılarda tercih edilir.
  • Narkotik ağrı kesiciler: Akut ve çok şiddetli ağrılarda kullanılabilir.
  • Bel destekleri: Elastik olmayan korseler hem iyileşmede hem de ağrının azaltılmasında kullanılabilir.
  • TENS: Vücuda takılan pedlere düşük frekanslı elektrik verilerek ağrının hafifletilmesinde kullanılabilir.

Bel Ağrısı Egzersizleri

  • Esneme: Bel kalça ve bacaklardaki kasları 20 saniye gerip bırakmak ağrının giderilmesinde faydalı olabilir.
  • Güçlendirme egzersizleri: Omurgayı destekleyen karın, kalça kaslarının güçlendirilmesi bel ağrısını hafifletir.
  • Aerobik egzersizler: Bisiklet sürmek, yürüyüş yapmak gibi aerobik egzersizler kam akışını arttırarak iyileşmeyi sağlar.

Cerrahi olmayan tedavilerin ortalama 1 sene uygulanmasıyla geçmeyen veya sinir şikayetlerinin eşlik ettiği durumlarda cerrahi tedavi uygulanabilmektedir.

Bel Ağrısı Tedavi Edilmezse

  • Tedavi edilmeyen bel ağrıları kişiyi sosyal, ekonomik ve psikolojik yöntem etkileyebilir.
  • Bel ağrısı iş kaybının en önemli nedenidir.
  • Sinir sıkışması eşlik ettiği durumlarda kauda equina sendromu gelişebilmekte ve hasta idrar ve dışkı çıkarmada sıkıntı yaşayabilmektedir. İlerleyen aşamalarda kalıcı sinir hasarları olabilmektedir.
  • Bel fıtığının altında bir tümör yattığında tedavi edilmeyip mekanik nedenlere bağlanıldığında tümör atlanabilmektedir.

Bel Ağrısına Ne İyi Gelir?

  • Uyurken, sırtüstü yatarken diz altına yastık koymak veya cenin pozisyonunda yatmak omurgaya binen yükü azaltarak bel ağrısını azaltır.
  • Bel kaslarını germek ve güçlendirmek bel ağrılarına iyi gelebilir.
  • Buz ve ısı uygulamaları kanıt olmamakla beraber bel ağrısı iyi gelebilmektedir.

Bel Ağrısına Ne İyi Gelmez?

  • Aşırı kilolu olmak omurgaya binen yükü arttıracağından bel ağrısın artmasına neden olur.
  • Yaşam tarzı olarak gün içerisinde hareketsiz olmak bel kaslarının zayıflamasına ve omurganın sabit tutulmasında zorlanılarak bel ağrılarına neden olur.
  • Ağır eşya kaldırmak bel ağrılarını artırır.

Bel Ağrısı İlaçları

Ağrıyı hafifletmek için asetaminofen, tramadol, oksikodon, morfin gibi analjezik ilaç etken maddeleri kullanılmaktadır.

Ağrı ve iltihabı azaltmak için ibuprofen, naproksen gibi nonsteroid antiinflamatuarlar kullanılabilir.

Ağrıyı azaltmak için selekoksib gibi COX-2 inhibitörleri kullanılabilmektedir.

Ketorolak gibi kas gevşeticiler kas kaynaklı ağrılarda kullanılmaktadır.

Epidural kortikosteroidler kısa süreli olarak ağrının azaltılmasında kullanılmaktadır. Uzun süreli kullanımı ağrıyı kötüleştirebilir.

Radikülopatiden kaynaklanan bel ağrılarında antikonvülzanlar kullanılabilir.

Tedavi için belirtilen ilaç türevleri sadece bilgilendirme amaçlıdır. Doktor tavsiyesi olmadan hiçbir ilaç kullanılmamalıdır.

Bel Ağrısı Ameliyatı

Bel ağrısının nedenine yönelik olarak uygulanan birçok ameliyat tipi vardır. Teşhis yapıldıktan sonra uygun yöntem doktor tarafından seçilir ve hastaya bilgi verilir.

Uygulanabilen ameliyatlar şunlardır:

  • Vertebraplasti ve kifoplasti: Osteoporoz ile ilişkili sıkışma ile daralan omurga kemikleri arasındaki mesafe bir balon yardımıyla eski haline döndürülür.
  • Dekompresyon ameliyatları: Dekompresyon ameliyatında diskin bir kısmı veya bir kemik parçası çıkarılır.
    • Mikrodiskektomi: Küçük bir kesiyle fıtıklaşmış olan diskin alınması işlemidir.
    • Laminektomi: Sinirin geçtiği kanalın daralmasıyla ağrı ve uyuşukluğu neden olduğunda kemiğin lamina denen bir kısmı çıkarılarak baskı ortadan kaldırılır.
  • Foraminotomi: Sinirin çıktığı kanalı genişletme ameliyatıdır.
  • Laminal füzyon ameliyatı: İki veya daha fazla vertebra arasındaki yumuşak doku çıkartılarak kemik ya da metal yerleştirilir. Zamanla kaynaşma sağlanarak omurga kemiklerinin hareketi stabilize edilmiş olur.
  • İntradiskal elektrodermal tedavi: Arka taraftan küçük bir kesi açılarak kateter yerleştirilir. Kateterden tel geçirilerek ısıtılır. Kollojenlerin güçlenmesi, tahrişin azaltılması hedeflenir.
  • Lomber yapay disk ameliyatı: Bu ameliyat daha hızlı iyileşme ve lomber füzyon ameliyatına göre omurgada daha fazla harekete imkan veren bir yöntemdir.

Hamilelikte Bel Ağrısı

Gebelikte bel ağrısı %60-70 gibi oldukça sık görülmektedir. İlerleyen gebelik haftalarında omurgaya binen yük artar. Bel kasları daha fazla kasılmaya başlar. Özellikle gebeliğin 6. haftasından sonra vücudun anatomisi değişir ve ağırlık merkezi değiştiği için bele binen yük artmaktadır. Otururken bel bölgesi desteklenmelidir. Ağrının şiddetlendiği zamanlarda doktora danışarak ağrı kesici kullanılabilir.

Gebelikten önce başlamış omurga problemleri (bel fıtığı gibi) de gebelikte bel ağrılarına neden olabilir. Böyle durumlarda mutlaka doktora başvurulmalıdır.

Gebelikle beraber rahimin büyümesiyle iç organların yer değiştirmesine bağlı olarak bel ağrısı görülebilir.

Hamilelikte oluşan bel ağrısının tedavisi için mutlaka bir kadın doğum uzmanına danışmak gerekir.

Çocuklarda Bel Ağrısı

Çocuklarda yaşanan bel ağrısı genellikle bir kaza ya da travma sonucunda oluşur. Ayrıca çocukların bilgisayar başında uzun süre uygun olmayan oturuş şekli ile durması, bel ağrısı oluşmasına neden olur. Aileler çocuklarını bu konuda uyarmalı ve kontrol etmelidir. Çocuklardaki bel ağrısı ciddi bir durum olmadıkça fiziksel egzersiz ya da doktorun vermiş olduğu ağrı kesici-kas gevşetici ilaçlar ile tedavi edilebilir.

Çocuklarda açıklanamayan ateş, geceleri artan ve uykudan uyandıran bel ağrısı ve bunlara ek olarak kilo kaybı varsa omurga tümörleri ve enfeksiyon olabilir.

Bel ağrısıyla beraber bacağa yayılan ağrı, hissizlik varsa tümör enfeksiyon olabileceği gibi omurilik anomalileri (lipom, arnold-chiari sendromu, diastematomyeli) olabilir.

Bel Ağrısı için Hangi Doktora Gidilir?

Mekanik ağrılarda Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon bölümüne başvurulabilir. Bel ağrısıyla beraber uyuşma, karıncalanma veya bacağa yayılan ağrı varsa Ortopedi ve Travmatoloji veya Beyin ve Sinir Cerrahisi bölümüne başvurulmalıdır.

Bel ağrısı ağır aktivite sonrası veya bükülme esnasında ters bir hareket sonrası bilinen bir neden sonrası başlayabilir. Böyle bir durumda dinlenmek yeterli olabilir. Bel ağrısı evdeki tedaviler cevap vermiyorsa veya nedeni bilinmeyen bir ağrıysa doktora başvurulmalıdır.

Bel ağrısına ek olarak bacaklarda karıncalanma ve uyuşma şikayetleri varsa doktora gidilmelidir. Yüksekten düşme ve motorlu taşıt kazası gibi yaralanmalardan sonraki bel ağrılarında doktora gidilmelidir. Son zamanlarda açıklanamayan kilo kaybına eşlik eden bel ağrısı varsa doktora başvurulmalıdır. Astım, KOAH hastaları gibi uzun süre steroid kullananlarda bel ağrısı görüldüğünde doktora başvurulmalıdır.

Makaleyi faydalı buldun mu?
2
0
Makeleyi Paylaşın

Bel ağrısı ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular

Hamilelikte bel ağrısı olur mu?

Hamilelikte bel ağrıları sık görülmektedir. Hamilelerin %60-70'inde bel ağrısı olmasının sebebi omurgaya binen yükün arması ve buna bağlı olarak bel kasların fazla gerilmesidir.

Int. Dr. Furkan Turun

Hamilelikte bel ağrısı ne zaman başlar?

Gebeliğin özellikle 6. ayından sonra bebeğin gelişimiyle vücudun ağırlık noktası değişir. Böylece bele binen yük artar. Gebede bel ağrısı başlar.

Int. Dr. Furkan Turun

Bel ağrısına ne yapılır?

Bel ağrısına uygulanabilecek evde bakım ve doktorun vereceği tedaviler vardır. Evde bakım dinlenme, germe egzersiz ve ağrı kesici kullanımını içerir. Doktorun uygulayacağı tedaviler cerrahi dışı veya cerrahi olabilir.

Int. Dr. Furkan Turun

Bel ağrısı için nereden randevu alınır?

Mekanik olan bel ağrısı için fizik tedavi bölümüne başvurulabilir. Hissizlik, karıncalanma gibi sinir kaynaklı şikayetlerin varlığı durumunda ortopedi ya da beyin ve sinir cerrahisine başvurulmalıdır.

Int. Dr. Furkan Turun

Bel ağrısı kaç günde geçer?

Bel ağrısı süre bakımından 3’e ayrılmaktadır. Akut ağrı 6 haftaya kadar sürer. Subakut ağrı 6 hafta ile 3 ay arası süren ağrılardır. Kronik ağrı ise 3 aydan uzun süren ağrılardır. Akut ağrılar evde bakım ile düzelebilirken, subakut ve kronik ağrılar için doktora başvurulmalıdır. Altta yatan sebep düzeltildikten sonra ve gerekli tedavi doğru uygulandığında şikayetler geçecektir.

Int. Dr. Furkan Turun

Stres bel ağrısı yapar mı?

Aşırı stres her alanda vücudu olumsuz etkilemektedir. Yüksek stresli meslekte çalışanlarda bel ağrısı daha sık görülmektedir.

Int. Dr. Furkan Turun

Böbrek taşı bel ağrısı yapar mı?

Böbrek taşı bel ağrısına sebep olabilir. Genellikle tek taraflıdır. Keskin bir ağrı hissedilir. Hareketle ağrının şiddeti değişmez.

Int. Dr. Furkan Turun

Bel ağrısında nasıl yatmalı?

Yüzüstü yatıldığında omurga etrafındaki bağ ve kaslar gerilerek omurilikten çıkan sinirleri sıkıştırır. Omurga üzerine yük bindirdiğinden uygun değildir.

Sırtüstü yatıldığında arka bacak kaslarındaki kısalmaya bağlı olarak bel ağrısına neden olacağından diz bölgesinde yastıkla desteklenmelidir. Böylece bel ağrısı azalacaktır.

Bel ağrısı için en uygun yatış cenin pozisyonudur. Bu yan yatış omurgaya yük binmesini azaltır. Dizler arasına yastık konabilir.

Int. Dr. Furkan Turun

Bel ağrısı neden bacağa vurur?

Bel bölgesinden geçen vücudun alt yarısının uyarılmasını sağlayan sinirler vardır. Herhangi bir sebeple bu sinirin sıkışması, zedelenmesiyle bacağa yayılan ağrı, uyuşma olabilir.

Int. Dr. Furkan Turun

Bel ağrısı nereye vurur?

Halk arasında siyatik olarak bilinen olay belde sinirin sıkışmasıdır. Sinirin sıkışmasıyla kalçada ağrı, bacakta yukarıdan çekiliyormuş gibi hissedilen bir ağrı, diz altında sıkışma tarzında bir ağrı görülebilir.

Int. Dr. Furkan Turun