Gebelikte bebeğin beklenen haftaya göre 1 hafta geriden gelmesi, intrauterin gelişim kısıtlılığı (IUGR) olarak adlandırılan bir durumun erken belirtisi olabilir. Bu durum, fetüsün büyüme hızının standart persantil eğrilerinin altında seyretmesiyle karakterizedir. İşte bu duruma yol açabilecek temel nedenler ve dikkat edilmesi gerekenler:
Plasental Yetmezlik
Plasenta, bebeğin oksijen ve besin ihtiyacını karşılayan kritik bir organdır. Plasental yetmezlik durumunda, rahim içi kan akımı azalır ve fetüs yeterli beslenemez. Bu durum genellikle annede yüksek tansiyon, preeklampsi veya kronik damar hastalıkları ile ilişkilidir. Plasentanın erken yaşlanması veya yapışıklıkları da benzer sorunlara yol açabilir.
Annenin Kronik Hastalıkları
Annenin diyabet, tiroid bozuklukları veya kalp-damar hastalıkları gibi sistemik rahatsızlıkları, fetüsün büyümesini olumsuz etkileyebilir. Kontrolsüz diyabet, plasenta fonksiyonlarını bozarak gelişim geriliğine zemin hazırlayabilir. Ayrıca annedeki anemi (kansızlık) da fetüse yetersiz oksijen iletimine neden olabilir.
Enfeksiyonlar
Gebelik sırasında geçirilen bazı enfeksiyonlar (toksoplazma, sitomegalovirüs, rubella) plasenta yoluyla fetüse ulaşarak organ gelişimini yavaşlatabilir. Bu enfeksiyonlar özellikle ilk trimesterde kritik hasara yol açabilir ve uzun vadeli büyüme geriliği ile sonuçlanabilir.
Genetik Faktörler
Fetüste Down sendromu gibi kromozomal anomaliler veya genetik mutasyonlar, büyüme hızını doğrudan etkileyebilir. Aile öyküsünde düşük doğum ağırlığı varsa, genetik danışmanlık alınması önerilir.
Çoğul Gebelikler
İkiz veya üçüz gebeliklerde rahim içi alanın sınırlı olması ve plasenta paylaşımı nedeniyle fetüslerden biri veya birkaçı standart büyüme eğrisinin gerisinde kalabilir. Bu durumda daha sık ultrason takipleri gereklidir.
Beslenme Yetersizliği
Annenin yetersiz protein, vitamin veya mineral alımı, fetüsün büyümesini doğrudan etkiler. Özellikle demir, folik asit ve D vitamini eksikliği gelişim geriliği riskini artırır.
Teşhis ve Takip
Ultrason ölçümlerinde baş çevresi, karın çevresi ve femur uzunluğu değerlendirilerek büyüme eğrisi çıkarılır. Doppler ultrason ile umbilikal arter akımı ölçülerek plasental perfüzyon kontrol edilir. Anneden alınan kan testleri ile enfeksiyon veya pıhtılaşma bozuklukları araştırılır.
Yönetim ve Tedavi
- Beslenme Desteği: Anne adayının diyeti protein, demir ve kalsiyum açısından zenginleştirilir.
- İstirahat: Fetüse kan akımını artırmak için sol yan pozisyonda dinlenme önerilir.
- İlaç Tedavisi: Pıhtılaşma bozukluğu varsa düşük doz aspirin reçete edilebilir.
- Erken Doğum Planlaması: Şiddetli gelişim geriliğinde doğumun 37. haftadan önce planlanması gerekebilir.
Korunma Stratejileri
Gebelik öncesi annenin kronik hastalıklarının kontrol altına alınması, düzenli prenatal takipler ve dengeli beslenme en etkili korunma yöntemleridir. Sigara ve alkolden kaçınmak, stresten uzak durmak da riski azaltır.
