Bağırsak üşütmesi (akut gastroenterit), virüs, bakteri veya parazitlerin neden olduğu sindirim sistemi enfeksiyonudur. Halk arasında "mide-bağırsak gribi" olarak bilinen bu durum, özellikle çocuklarda ve bağışıklığı düşük bireylerde ciddi sıvı kaybına yol açabilir.

Bağırsak Üşütmesinin Nedenleri
Enfeksiyonun kaynağı genellikle kontamine su veya gıdalardır:

• Viral Etkenler: Norovirüs (%60-85), Rotavirüs (çocuklarda yaygın)
• Bakteriyel Etkenler: E. coli, Salmonella, Campylobacter
• Parazitler: Giardia lamblia, Cryptosporidium

Belirtiler ve Seyir
Semptomlar maruziyetten 12-72 saat sonra başlar:

• Sindirim Sistemi Bulguları: Şiddetli ishal (sulu veya kanlı), karın krampları, bulantı-kusma
• Sistemik Etkiler: Ateş (38°C üzeri), kas ağrısı, baş dönmesi
• Dehidrasyon İşaretleri: Ağız kuruluğu, idrar renginde koyulaşma, gözlerde çökme

Teşhis Yöntemleri

• Klinik Değerlendirme: Semptom süresi ve beslenme öyküsü
• Dışkı Analizi: Bakteri kültürü, parazit incelemesi, PCR testleri
• Kan Testleri: CRP, elektrolit düzeyleri (özellikle sodyum-potasyum)

Tedavi Yaklaşımları

1. Sıvı Replasmanı:

   • Oral rehidratasyon solüsyonları (1 litre su + 6 çay kaşığı şeker + 1 çay kaşığı tuz)
   • Şiddetli dehidrasyonda IV sıvı desteği

2. Diyet Düzenlemesi:

   • BRAT diyeti (Muz, Pirinç, Elma püresi, Tost)
   • Probiyotik yoğurt, haşlanmış patates
   • Yağlı-süt ürünleri ve kafeinden kaçınma

3. İlaç Tedavisi:

   • Antibiyotikler (sadece bakteriyel enfeksiyonlarda)
   • Antiemetikler (ondansetron) şiddetli kusmada
   • Çinko takviyesi (çocuklarda ishal süresini %25 kısaltır)

Komplikasyonlar ve Risk Grupları

• Dehidrasyon: Böbrek yetmezliği, şok
• Reaktif Artrit: Özellikle Salmonella sonrası
• Hassas Gruplar:
  • 5 yaş altı çocuklar
  • 65 yaş üstü yetişkinler
  • Kronik böbrek hastaları

Korunma Stratejileri

• Gıda Güvenliği: Çiğ et-süt ürünlerinden kaçınma, sebzeleri karbonatlı suda bekletme
• Su Temizliği: Şüpheli sularda kaynatma (10 dakika) veya filtre kullanımı
• Hijyen: Tuvalet sonrası ve yemek öncesi 20 saniye sabunla el yıkama
• Aşılamalar: Rotavirüs aşısı (bebeklere 2. ve 4. aylarda)

Ne Zaman Hastaneye Başvurulmalı?

• Kanlı ishal veya 24 saatten uzun süren kusma
• 48 saat içinde düzelmeyen ateş
• Bilinç bulanıklığı veya idrar çıkışının durması
• Bebeklerde bıngıldak çöküklüğü

Çocuklarda Özel Tedbirler
Anne sütü alan bebeklerde emzirmeye devam edilir. İshal tozu (ORS) her kaka sonrası 50-100 ml verilir. Bez bölgesi çinko oksitli kremlerle korunmalıdır.