Ayak mantarı (tinea pedis), dermatofit adı verilen mantarların neden olduğu yaygın bir cilt enfeksiyonudur. Nemli ve sıcak ortamlarda kolayca üreyen bu mantarlar, özellikle ayak parmak aralarında kaşıntı, kızarıklık ve pullanma gibi rahatsız edici belirtilere yol açar. Toplu kullanım alanlarında (havuz, spor salonu) bulaşma riski yüksektir ve tedavi edilmezse tırnaklara yayılabilir.

Ayak Mantarının Nedenleri ve Risk Faktörleri
Enfeksiyon genellikle Trichophyton rubrum mantarından kaynaklanır. Terli çoraplar, hava almayan ayakkabılar veya ıslak zeminlerle temas bulaşmayı kolaylaştırır. Diyabet hastaları, bağışıklığı zayıf bireyler veya uzun süreli antibiyotik kullananlar daha yüksek risk altındadır. Ayrıca ortak terlik kullanımı ve yetersiz ayak hijyeni de önemli tetikleyicilerdir.

Belirtiler ve Tanı Yöntemleri
En tipik belirti parmak aralarında yoğun kaşıntı ve beyaz kabarıklıklardır. Zamanla deride çatlaklar, sulu kabarcıklar ve kötü koku gelişebilir. Nadiren ayak tabanında kalınlaşma görülür. Tanı için dermatologlar klinik muayene ile yetinebilir, ancak şüphe durumunda deri kazıntısının mikroskopta incelenmesi veya kültür testi istenebilir.

Etkili Tedavi Seçenekleri
Tedavide topikal (yüzeysel) ve oral (ağızdan) ilaçlar kombinasyonu kullanılır:

• Antifungal Kremler: Klotrimazol veya mikonazol içeren kremler günde 2 kez uygulanır.
• Toz ve Spreyler: Ayakkabı içine sıkılan antifungal spreyler nüksü önler.
• Oral İlaçlar: Yaygın enfeksiyonlarda terbinafin veya flukonazol 2-6 hafta kullanılır.
• Doğal Destekler: Çay ağacı yağı veya sirke banyoları kaşıntıyı azaltabilir ancak tek başına yetersizdir.

Önleme Stratejileri

• Ayaklar her yıkamadan sonra özellikle parmak araları kurulanmalı.
• Pamuklu çoraplar günde 2 kez değiştirilmeli.
• Havuz kenarında terlik kullanımı zorunlu tutulmalı.
• Ayakkabılar nane yağı sürülmüş pamukla dezenfekte edilmeli.
• Ortak duş zeminleri çamaşır suyu ile temizlenmeli.

Hangi Durumlarda Doktora Gidilmeli?
Kaşıntı 2 haftada geçmezse, enfeksiyon tırnaklara yayılırsa veya deride iltihaplı yaralar oluşursa acilen dermatoloğa başvurulmalı. Diyabet hastalarında ihmal edilen mantar, selülit gibi ciddi enfeksiyonlara dönüşebilir.

Tedavi Sürecinde Dikkat Edilmesi Gerekenler
İlaçlar belirtiler geçse bile 4 hafta boyunca düzenli uygulanmalı. Ayakkabılar UV ışınlı dezenfeksiyon cihazlarıyla temizlenmeli ve tedavi süresince vazelin gibi nemlendiricilerden kaçınılmalı. Egzersiz sonrası ayakların 15 dakika havalandırılması nüks riskini %70 azaltır.