Ayak bileği kırıkları, tibia (kaval kemiği), fibula (kamış kemiği) veya talus (aşık kemiği) gibi eklemi oluşturan kemiklerin kısmi veya tam kırılmasıdır. Genellikle düşme, burkulma veya yüksek enerjili travmalar sonucu oluşur. İyileşme süreci kırığın tipine ve tedavi yaklaşımına göre 6-12 hafta arasında değişir.

Ayak Bileği Kırığı Nedenleri
Ayak bileği kırıkları en sık ayağın içe veya dışa doğru ani dönmesiyle (burkulma) meydana gelir. Yüksekten düşme, trafik kazaları, spor yaralanmaları (kayak, basketbol) ve osteoporoz gibi kemik zayıflığı durumları diğer risk faktörleridir. Yaşlılarda basit düşmeler bile kırığa yol açabilir.

Belirtiler ve Bulgular

• Şiddetli ağrı (özellikle ağırlık verme sırasında)
• Ani şişlik ve morarma
• Deformite (bacakta şekil bozukluğu)
• Dokunmaya karşı hassasiyet
• Hareket kısıtlılığı ve yürüyememe
• Bölgede ısı artışı

Teşhis Yöntemleri

• Fizik Muayene: Doktor eklem stabilitesini ve nörovasküler durumu kontrol eder.
• Röntgen: Standart ön-arka, lateral ve mortis grafileri kırığı gösterir.
• BT (Bilgisayarlı Tomografi): Kırık hattının detaylı analizi ve cerrahi planlama için kullanılır.
• MR: Bağ ve kıkırdak hasarı şüphesinde tercih edilir.

Tedavi Seçenekleri
1. Konservatif Tedavi:

• Alçı veya Atel: Yer değiştirmemiş kırıklarda 4-8 hafta uygulanır.
• Yük Vermeme: Koltuk değneği kullanımı zorunludur.
• Medikal Tedavi: Ağrı kesici (parasetamol), antiinflamatuar ve kan sulandırıcı iğneler.

2. Cerrahi Tedavi:

• Açık Redüksiyon ve İnternal Fiksasyon (ORIF): Plak-vida veya çivi ile kemik parçalarının tespiti.
• Eksternal Fiksatör: Açık kırıklarda veya yumuşak doku hasarı varlığında kullanılır.

İyileşme Süreci

• 0-2 Hafta: Şişlik kontrolü (elevasyon + buz), ağrı yönetimi.
• 2-6 Hafta: Kısmi yük verme, eklem hareket açıklığı egzersizleri.
• 6-12 Hafta: Fizik tedavi (propriyosepsiyon, direnç egzersizleri).
• 3-6 Ay: Tam fonksiyonel dönüş (sporcular için süre uzayabilir).

Rehabilitasyon ve Fizik Tedavi

• Pasif Hareketler: Erken dönemde fizyoterapist eşliğinde eklem mobilizasyonu.
• Aktif Egzersizler: Direnç bantlarıyla ayak bileği inversiyon/eversiyon hareketleri.
• Denge Çalışmaları: Bosu topu veya tek bacak üzerinde durma egzersizleri.
• Yürüme Eğitimi: Normal yürüyüş paterninin yeniden kazanılması.

Olası Komplikasyonlar

• Artroz: Kırık eklem yüzeyinde kireçlenme.
• Malunion: Kemik kaynamasında hatalı pozisyonlanma.
• Enfeksiyon: Açık kırıklarda veya cerrahi sonrası gelişebilir.
• Derin Ven Trombozu (DVT): Bacak damarlarında pıhtı riski.

Korunma Yöntemleri

• Spor öncesi ısınma ve propriyosepsiyon egzersizleri.
• Osteoporoz riski varsa D vitamini ve kalsiyum takviyesi.
• Bilek destekleyici spor ayakkabı kullanımı.
• Yaşlılarda ev içi düşme riskini azaltacak önlemler.

Ne Zaman Doktora Başvurulmalı?
Ağırlık verememe, belirgin deformite veya his kaybı durumunda acil servise başvurun. Kontrollerde ağrıda artış, alçıda gevşeme veya bacakta renk değişimi fark edilirse ortopedi uzmanına danışılmalıdır.