Atrofik Vajinit

Atrofik Vajinit Nedir?

Atrofik vajinit sıklıkla menopoz sonrasında kadınlarda gözlemlenen östrojen düzeylerinde azalma nedeniyle ortaya çıkan vajina duvarlarının incelmesidir.

Kadınlarda postmenopozal dönemde yani menopoza girildikten 4 ila 5 yıl sonrasında ortaya çıkan bu durumun asıl nedeninin östrojen düzeylerinde düşmeye bağlı olarak gözlenmektedir. Atrofik vajinitin ortaya çıkardığı sonuçlar kadınlarda cinsel yaşamı etkilemekte ve diğer ortaya çıkardığı semptomlar ile birlikte hayat kalitelerini olumsuz yönde etkilemektedir.

Atrofik vajinit isminden dolayı enfeksiyonel bir hastalık olduğu düşünülse de genellikle enfeksiyondan kaynaklanmamaktadır. Ancak Atrofik vajinitin klinik bulguları arasında vajinal kuruluk hissi, genital bölgede ya da perinede yanma, ağrı ve kaşıntı hissi, vajinal akıntı ve vajinada tahriş gibi enfeksiyon hastalıklarında ortaya çıkabilecek benzer semptomlar da içermektedir.

Atrofik vajinit emzirme dönemi ya da menopoz sonrası dönemde azalan östrojen düzeyleri sebebi ile vajina mukozasında bulunan epitel (vücut iç ve dış yüzeylerini örten tabaka yapısı) yapısında meydana gelen bir takım değişimler sonucu vajina duvarı incelmekte ve buraya gelen kan akımı azalarak vajinada kuruluğu ortaya çıkarmaktadır.

Atrofik vajinitin ortaya çıkması sonucunda laktobasil adı verilen bakteri tipi ve laktik asit miktarı azalmakta ve bunun sonucu olarak vajinanın normalde olması gereken ph değeri yükselerek vajinada koku durumunun ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Bu durumların hepsinin temelinde östrojen seviyesinde azalma sonucu gözlenen mukoza epitel yapısındaki incelmelerdir. Bu durumun sonucunda ortaya çıkabilecek herhangi bir travma epiteldeki bütünlüğü olumsuz etkileyerek semptomları ortaya çıkarmakta ve kadınların hayat kalitesini azaltmaktadır.

  Atrofik vajinit hakkında bilinmesi gerekenler şu şekilde özetlenebilir ;

• Atrofik vajinitte meydana gelen temel olay vajinanın kuruluğudur.
• Atrofik vajinit sıklığı genellikle menapoz sonrası kadınların nerdeyse yarısında klinik belirti vererek ortaya çıkabilmektedir.
• Atrofik vajinit belirtileri sıklıkla cinsel ilişki sırasında ağrı ya da yaşanan bir idrar yolu enfeksiyonu şeklinde kendini gösterebilir.
• Uygulanabilecek tedavi seçenekleri ile atrofik vajinit semptomları giderilebilmektedir.

Atrofik Vajinite Eşlik Eden Belirtiler (Semptomlar) Nelerdir?

Kadınlarda menopoza girildikten 4 ila 5 yıl sonrasında ortaya çıkabilen atrofik vajinitin asıl nedeni östrojen düzeylerinde düşmesi sebebiyle gerçekleşmektedir. Atrofik vajinitin ortaya çıkardığı sonuçlar kadınlarda cinsel yaşamı etkilemekte ve diğer ortaya çıkardığı semptomlar ile birlikte hayat kalitelerini olumsuz yönde etkilemektedir.

Atrofik vajinit menopoz döneminden sonra sık görülen bir durum olmakla birlikte semptom gösteren kadınların sadece 1 / 4 ü hekimlere başvuruda bulunarak tıbbi yardım talep etmektedir. Tüm bunlar ile birlikte sık gözlenen atrofik vajinit semptomları şu şekilde sıralanabilir ;

• Östrojenin azalmasına bağlı kadınlarda ortaya çıkabilen vajinal duvarda gözlenen kalınlığın azalması
• Vajinal kanalda gözlenen kısalma ve buna bağlı ortaya çıkan sıkışma
• Vajinada meydana gelen nem oranının düşmesi yani başka bir ifade ile vajinal kuruluk
• Vajinal ph ın düşmesi sonucunda vajinanın enfeksiyonlar için cazip duruma gelmesi ve iltihaplanması sonucu ortaya çıkan vajinada yanma
• Kadınların partnerleri ile yaşadıkları cinsel deneyimler sırasında rahatsızlık duyması ya da cinsel birleşim esnasında hissettiği ağrı
• Kadınların partnerleri ile yaşadıkları cinsel deneyimler sonrasında lekelenmeler oluşması
• Vajinal ph ın düşmesi, vajinanın kuruması gibi semptomlar sonucunda ortaya çıkabilen ağrı ve idrar ile birlikte oluşan yanma hissi
• Normalden daha fazla olarak gözlemlenen tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonlarının varlığı
• Fiziksel aktivite ile ya da başka durumlar sonucunda gözlenen istemsiz bir şekilde gerçekleşen idrar kaçırma durumu
• Atrofik vajinit sonrası gözlenen bir diğer semptom ise sarı ya da gri renkli olabilen ince ve sulu bir akıntı oluşumu
• Atrofik vajinit geçiren kadın vajinasının normal kadın vajinasına oranla soluk bir hal alması
• Atrofik vajinitli kadınlarda gözlemlenebilen bir diğer bulgu sık sık gözlemlenen idrara çıkma isteği ve idrarda kan gözlemlenmesi
• Atrofik vajinitli kadınların vajinal kıllarında seyrelme meydana gelebilmektedir.

Atrofik Vajinit Nedenleri (Risk Faktörleri) Nelerdir?

Atrofik vajinit emzirme dönemi ya da menopoz sonrası dönemde azalan östrojen düzeyleri sebebi ile vajina mukozasında bulunan epitel (vücut iç ve dış yüzeylerini örten tabaka yapısı) yapısında meydana gelen bir takım değişimler sonucu vajina duvarı incelmekte ve buraya gelen kan akımı azalarak vajinada kuruluğu ortaya çıkarmaktadır.

Ortaya çıkan tüm bu semptomların altta yatan nedenin birçoğunun östrojen düzeylerinde meydana gelen düşme sebebiyle oluşabileceği gibi kadın vajina yapısında normalde bulunması gereken laktobasil adlı bakteri tipinin azalması ve buna bağlı da vajinal ph da meydana gelen artış nedeniyle de ortaya çıkabilmektedir.

Normal vajina yapısında bulunan epitel tabakasındaki hücre yapıları glikojen adı verilen besin maddesini sentezlemekte ve bu glikojen epitel tabakasının normal hayatın olağan akışına bağlı dökülmesi ile atılmaktadır. Laktobasil tipi bakteriler epitel hücreleri tarafından üretilen bu glikojeni alarak çeşitli tepkimeler sonucunda laktik asit denilen bir maddeye çevirmektedir. Laktik asit vajinal ph ın düşmesine ve diğer organizmaların düşük ph nedeniyle vajende ürüyememesini sağlayarak enfeksiyonlardan kadınları korumaktadır. Bu bakterilerin görevlerini çeşitli nedenlerle yerine getirememesi atrofik vajinit sonucunda görülmekte ve enfeksiyon gelişiminin nedenini oluşturmaktadır.

Tüm bu nedenlere ile birlikte atrofik vajinit risk faktörleri şu şekilde sıralanabilir;

• Östrojen seviyesinde düşüklük atrofik vajinit gözlenmesinin en sık gözlemlenen nedenlerinden biridir. Menopoz sonrası dönemde, anne adaylarının gerçekleştirdikleri doğumlardan sonra ya da kullanılabilen östrojen düzeyini düşürücü ilaçlar nedeni ile atrofik vajinit östrojen azlığına bağlı ortaya çıkabilmektedir.
• Bir diğer neden yumurtalıkların ameliyat etme suretiyle aldırılmasıdır. Genç kadınlarda atrofik vajinitin en sık gözlemlenen nedenlerinden biri olan yumurtalıkları aldırmak birçok kadını bu sebep nedeniyle olumsuz etkileyebilmektedir.
• Kadınlarda atrofik vajinite yol açabilecek bir diğer neden vajinaya tahribat verebilecek düzeyde tahriş edici sabun, losyon, parfüm ya da çamaşır deterjanı gibi kimyasal maddelerin temasıdır. Bu kimyasal maddeler yıkanan çamaşırların iyi durulanmaması sonucu iç çamaşırlarda kalıntıların kalması nedeni ile atrofik vajinite neden olabilir.
• Kadınlarda gözlemlenen şiddetli streslilik hali, depresyona girme, yapılan kontrolsüz diyetler, herhangi bir nedenle pelvik bölgeye yapılan tedavi ve kemoterapi gibi çeşitli yöntemler uygulanımı vajinal atrofiye neden olabilecek diğer nedenler arasında sayılabilir.

Ayrıca birçok hastalığa neden olabilen sigara tüketimi de vajina kuruluğuna sebebiyet vererek vajinanın herhangi bir travmaya maruz kalması sonucu vajinada daha kolay bir şekilde atrofik vajinit oluşumuna neden olabilmektedir. Bunun dışında mantar enfeksiyonlar cinsel ilişki sırasında kullanılan erkek prezervatifleri ve kadınların kullandığı tamponlarda vajinal kuruluğa neden olup atrofik vajinit oluşumunu kolaylaştırmaktadır.

Atrofik Vajinit Teşhisi

Yukarıda ifade edilen şikayet ile hekime başvuruda bulunulduğunda hekim öncelikle hastanın geçmişteki sağlık durumunu ve son zamanlarda ortaya çıkan şikayetlerini içeren bir anamnez almaktadır. Aldığı anamnez esnasında hekim hastanın kullandığı ticari ya da tezgahtar ürünlerini, parfümlerini, banyo ürünlerini, sabun ve deodorantları, cinsel ilişki öncesinde sonrasında ya da esnasında kullanılan ürünleri de detaylı bir şekilde sorabilmektedir.

Anamnezi detaylı bir şekilde aldıktan sonra hekim fizik muayene aşamasına geçerek hastalarda detaylı bir pelvik muayene yapmaktadır. Bu işlemi de hallettikten sonra hekimler vajinal sürüntü testi, idrar testi, sperma testi ve kan testleri gibi çeşitli laboratuvar tetkiklerine başvuruda bulunabileceklerdir.

Atrofik Vajinit Tedavisi

Atrofik vajinitin ortaya çıkmasındaki temel neden östrojen düzeylerinde düşme olduğu için hastalarda yapılabilecek en etkili tedavi hormon replasman tedavisi ile hastalara dışarıdan östrojen takviyesi yapmaktır.

Ancak hormon replasman tedavisi uzun süreli kullanımı hastada bazı semptomlara yol açabileceği ve hastanın bu semptomların üstesinden gelememesi durumunda alternatif tedavi yöntemlerine başvurulabilir. Fitoöstrojenler, vajinal nemlendiriciler ve vajinal ph dengeleyici ajanlar bu amaçla kullanılabilen tedavi yöntemleridir.

Atrofik vajinitte hekimlerin hastalara uygulayabildiği bir başka yöntem ise platelet rich plasma (PRP) yöntemidir. Kısaca PRP olarak adlandırılan bu yöntem vajina mukozasına direk etki ederek hastaların vajina mukozasının kalınlaşmasını sağlayabilmektedir.

Son yıllarda diğer birçok hastalıkta olduğu gibi atrofik vajinit tedavisinde de kullanabilecek lazer tedavileri ortaya çıkmıştır. Fraksiyonel CO2 lazer tedavisi ile hastaların vajina mukozasının yenilenmesi amaçlanarak hastalarda ortaya çıkan kuruluk ve kaşıntı gibi semptomlar giderilmeye çalışılmaktadır.

Atrofik Vajinit Tedavi Edilmezse Ne Gibi Komplikasyonlara Yol Açar?

Atrofik vajinitin klinik bulguları arasında vajinal kuruluk hissi, genital bölgede ya da perinede yanma, ağrı ve kaşıntı hissi, vajinal akıntı ve vajinada tahriş gibi semptomlar bulunmaktadır. Eğer hastalar tedavi olmazsa bu semptomların hastalarda oluşturduğu rahatsızlık hissi giderek artmakta sonuçta kadınlarda cinsel yaşam etkilemekte ve diğer ortaya çıkardığı semptomlar ile birlikte hayat kalitelerini olumsuz yönde etkilemektedir. Bu durumlar kadınlarda fiziksel sağlığın ötesinde psikolojik olarak da hastaların sağlığını olumsuz etkilemektedir.

Atrofik Vajinitte Ne İyi Gelir? Ne İyi Gelmez?

Atrofik vajinit temelde hormon eksikliğine bağlı olarak ortaya çıksa da hastalar bazı yöntemler kullanarak sağlığına dikkat edebilmektedir. 

Hastalar pamuklu iç çamaşırları kullanarak, dengeli ve düzenli beslenerek, egzersizler yaparak, sigarayı bırakarak, vitamin eksikliklerinden korunarak, kullanılan kişisel bakım ürünlerine dikkat edilerek ve postmenapozal dönemde cinsel olarak aktif kalarak vajina nemini arttırabilmektedir. Tüm bunlar hastalarda iyi gelebilmektedir.

Atrofik Vajinitte Hangi Doktora Gidilir?

Kadınlarda atrofik vajinit gözlenmesi halinde gidilmesi gereken ve hastalığı teşhis eden, tanı koyan ve tedavisini yapan asıl bölüm Kadın Hastalıkları ve Doğum (Jinekoloji) bölümüdür.

Hastalarda vajinal kuruluk , vajinada yanma, cinsel deneyimler sırasında rahatsızlık duyma, cinsel birleşim esnasında hissettiği ağrı, cinsel deneyimler sonrasında lekelenmeler oluşması, ağrı,  idrar ile birlikte oluşan yanma hissi, tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonlarının varlığı, istemsiz bir şekilde gerçekleşen idrar kaçırma, sarı ya da gri renkli olabilen ince ve sulu bir akıntı oluşumu, normal kadın vajinasına oranla soluk bir hal alma, sık sık gözlemlenen idrara çıkma isteği ve idrarda kan gözlemlenmesi, vajinal kıllarında seyrelme gibi bulgular mevcut ise mutlaka bir hekime danışmakta fayda vardır.