Aşil tendonu iltihabı, topuk kemiğini baldır kaslarına bağlayan tendonun aşırı kullanım veya zorlanma sonucu şişmesi ve tahriş olmasıdır. Özellikle koşucular, basketbolcular ve ani hareket gerektiren sporlarla uğraşanlarda sık görülür. Tedavi edilmezse tendon yırtılması gibi ciddi sorunlara yol açabilir.
Nedenleri ve Risk Faktörleri
Bu rahatsızlık genellikle tendonun tekrarlayan stres altında kalmasıyla ortaya çıkar. Ani antrenman yoğunluğu artışı, yetersiz ısınma veya uygun olmayan ayakkabı kullanımı başlıca tetikleyicilerdir. Düz tabanlık gibi ayak deformiteleri, yaşlanmayla tendon esnekliğinin azalması ve diyabet gibi sistemik hastalıklar riski artırır.
Belirtileri Nasıl Anlaşılır?
- Topuk arkasında sabah yataktan kalkınca belirginleşen ağrı
- Tendon boyunca şişlik ve hassasiyet
- Merdiven çıkarken veya parmak ucunda yükselirken şiddetlenen sızı
- Bölgede kızarıklık ve sıcaklık artışı
- İlerleyen vakalarda dinlenme sırasında bile devam eden rahatsızlık
Teşhis Yöntemleri
Doktor öncelikle fizik muayeneyle ağrılı noktaları ve hareket kısıtlılığını değerlendirir. Thompson testi (baldır sıkıldığında ayak hareketinin azalması) tendon bütünlüğünü kontrol eder. Manyetik rezonans görüntüleme (MRG) yumuşak doku hasarını detaylı gösterirken, ultrason tendon kalınlığını ve ödemi ölçer. Röntgen ise kemik çıkıntılarını tespit için kullanılır.
Tedavi Süreci
-
Konservatif Yöntemler:
- Dinlenme: En az 2-3 hafta zorlayıcı aktivitelerden kaçınmak
- Buz Uygulama: Günde 3-4 kez 15 dakika şişliği azaltmak için
- Bandaj ve Yükseltme: Kompresyon bandajı ve ayağı kalp seviyesinin üstünde tutmak
- Ortezler: Topuk yastıklı ayakkabılar veya gece ateli kullanımı
-
İlaç Tedavisi:
- NSAİİ’ler (ibuprofen) ağrı ve inflamasyonu kontrol eder
- Kortizon enjeksiyonları dikkatli kullanılmalıdır (tendon zayıflatma riski)
-
Fizik Tedavi:
- Eksantrik egzersizler (alçalan basamakta topuk indirme)
- ESWT (şok dalga tedavisi) dirençli vakalarda uygulanır
-
Cerrahi Müdahale:
- 6 ayda düzelmeyen vakalarda hasarlı dokunun temizlenmesi
- Tendon uzatma veya tamir ameliyatları
Rehabilitasyon ve Korunma
İyileşme sonrası baldır germe ("duvara eller dayayarak lunge pozisyonu") ve tendon güçlendirme egzersizleri önerilir. Spora yavaş dönüşte koşu mesafesini %10 haftalık artırmak önemlidir. Ayakkabı seçerken ark desteği ve yastıklamaya dikkat edilmeli, sert zeminde antrenman yapılmamalıdır.
Ne Zaman Acil Doktora Gidilmeli?
- Ani "kopma" hissi ve yürüyememe durumunda
- Bölgede belirgin şişlik-morarma oluştuğunda
- Ateş ve titreme eşlik eden şiddetli ağrıda
Fizik tedavi uzmanları ve ortopedi cerrahları, tedavi sürecini planlamada rol alır. Erken müdahale edilen vakalarda 6-8 haftada tam iyileşme sağlanırken, kronikleşen durumlar 6 aya kadar sürebilir.
