APTT (Aktive Parsiyel Tromboplastin Zamanı), kanın pıhtılaşma sürecini değerlendiren temel laboratuvar testlerinden biridir. Özellikle kanama bozukluklarının teşhisi ve antikoagülan tedavi takibinde kritik rol oynar. İşte APTT hakkında bilinmesi gerekenler:

APTT Nedir?
APTT, kanın pıhtılaşma faktörlerinin (özellikle iç yol ve ortak yol) işlevselliğini ölçen bir testtir. Kalsiyum, fosfolipid ve bir aktivatör eklenen kan örneğinin pıhtılaşma süresi ölçülür. Normalde bu süre 25-35 saniye arasındadır, ancak laboratuvara göre referans aralığı değişebilir.

APTT Hangi Durumlarda İstenir?

• Sebepsiz kanama veya morarma şikayetlerinde,
• Karaciğer hastalığı şüphesinde,
• Heparin tedavisinin izlenmesinde,
• Hemofili A/B veya von Willebrand hastalığı tanısında,
• Cerrahi öncesi pıhtılaşma taraması yapılması gerektiğinde.

APTT Testi Nasıl Yapılır?
Koldan alınan kan örneği, sitratlı tüpe aktarılır. Santrifüj edilerek plazma ayrıştırılır. Laboratuvarda plazmaya aktivatör ve kalsiyum eklenerek pıhtılaşma süresi ölçülür. Sonuçlar, hastanın klinik bulgularıyla birlikte değerlendirilir.

APTT Yüksekliği Ne Anlama Gelir?

• Kalıtsal Faktör Eksiklikleri: Hemofili A (Faktör VIII eksikliği), Hemofili B (Faktör IX eksikliği),
• Edinsel Bozukluklar: Karaciğer yetmezliği, DIC (Yaygın Damar İçi Pıhtılaşma),
• Antikoagülan Kullanımı: Heparin tedavisi APTT’yi belirgin şekilde uzatır,
• Lupus Antikoagülanı: Otoimmün hastalıklarda yalancı APTT uzaması görülebilir.

APTT Düşüklüğü Ne İfade Eder?

• Hiperkoagülabilite (aşırı pıhtılaşma eğilimi),
• Tromboz riski (derin ven trombozu, pulmoner emboli),
• Faktör V Leiden mutasyonu gibi protrombotik durumlar.

APTT’yi Etkileyen İlaçlar ve Faktörler

• Heparin: APTT’yi doza bağlı olarak uzatır.
• Warfarin: Daha çok PT/INR üzerinde etkilidir, ancak yüksek dozlarda APTT’yi de artırabilir.
• Antifosfolipid Sendromu: Yanlış yüksek sonuçlara neden olabilir.
• Hemolizli Kan Örneği: Test sonucunu güvenilmez hale getirebilir.

APTT ile PT (Protrombin Zamanı) Arasındaki Fark

• APTT, iç pıhtılaşma yolunu değerlendirirken PT, dış yolu ölçer.
• Warfarin PT’yi uzatırken, Heparin APTT’yi etkiler.
• Karaciğer hastalığı genellikle her iki testi de bozar.

APTT Testinin Sınırlılıkları

• Lupus antikoagülanı varlığında yanıltıcı sonuçlar verebilir.
• Hafif faktör eksikliklerini (örn: Hafif hemofili) her zaman saptayamayabilir.
• Acil durumlarda hızlı sonuç verme kapasitesi sınırlıdır.

APTT Sonucu Anormal Çıkarsa Ne Yapılmalı?

• Tekrarlayan kanamalar veya tromboz öyküsü varsa hematoloji konsültasyonu istenmeli.
• Heparin doz ayarlaması için protokole uygun hareket edilmeli.
• Edinsel nedenler (karaciğer hastalığı, DIC) araştırılmalı.