Antisosyal kişilik bozukluğu (ASKB), başkalarının haklarını sürekli ihlal etme, manipülasyon ve vicdan eksikliği ile karakterize bir ruhsal durumdur. Halk arasında "sosyopati" olarak da bilinen bu bozukluk, genellikle ergenlik döneminde başlar ve yetişkinlikte belirgin hale gelir. Peki, sosyopat olup olmadığınızı anlamak için resmi bir test var mıdır? İşte bu sorunun detaylı cevabı:
Sosyopat Terimi ve ASKB İlişkisi
"Sosyopat" terimi, klinik olarak antisosyal kişilik bozukluğu tanısı alan bireyleri tanımlamak için kullanılan gayriresmi bir ifadedir. ASKB teşhisi, belirli kriterlere dayalı olarak uzmanlar tarafından konulur.
Sosyopat Testi Var Mıdır?
Antisosyal kişilik bozukluğunu teşhis etmek için tek bir standart test bulunmaz. Tanı süreci, aşağıdaki adımları içeren kapsamlı bir değerlendirme gerektirir:
- DSM-5 Kriterleri:
- 15 yaşından beri devam eden başkalarının haklarını ihlal etme davranışları.
- Yasalara uymama, aldatma, dürtüsellik, saldırganlık gibi en az 3 belirtinin varlığı.
- Klinik Görüşme:
- Psikiyatrist veya klinik psikolog tarafından yapılan detaylı öykü alma ve davranış analizi.
- Psikometrik Testler:
- MMPI-2 (Minnesota Çok Yönlü Kişilik Envanteri) gibi kişilik testleri destekleyici veri sağlar.
- Tıbbi Değerlendirme:
- Alkol/madde kullanımı veya nörolojik sorunların ekarte edilmesi için fiziksel muayene.
Sosyopat Belirtileri Nelerdir?
- Başkalarını manipüle etme ve duygusal sömürü.
- Pişmanlık veya suçluluk hissetmeme.
- Tekrarlayan yasal sorunlar.
- Riskli davranışlarda ısrarcılık (kumar, hızlı araba kullanma).
- Dürtüsel karar alma ve uzun vadeli plan yapamama.
Sıkça Sorulan Sorular
- Sosyopat ile psikopat arasındaki fark nedir?
Klinikte bu ayrım resmi değildir. "Psikopati" daha ağır ASKB vakalarını tanımlamak için kullanılır ve duygusal soğukluk daha belirgindir. - Bu bozukluk tedavi edilebilir mi?
ASKB’nin kesin tedavisi yoktur, ancak bilişsel davranışçı terapi (BDT) ve ilaçlar (dürtüsellik için) semptomları hafifletebilir.
Uzman Görüşü Neden Önemli?
Antisosyal kişilik bozukluğu teşhisi, yalnızca deneyimli ruh sağlığı uzmanları tarafından konulmalıdır. İnternetteki "sosyopat testleri" bilimsel geçerliliği olmayan anketlerdir ve yanıltıcı sonuçlar verebilir.
Risk Faktörleri ve Önleme
- Çocuklukta davranım bozukluğu öyküsü.
- Ailede antisosyal davranışların varlığı.
- Travmatik çocukluk deneyimleri.
Erken müdahale programları ve aile terapileri, risk altındaki bireylerde ASKB gelişimini önlemeye yardımcı olabilir.
