Akut Dissemine Ensefalomiyelit (ADEM), merkezi sinir sistemini etkileyen nadir fakat ciddi bir otoimmün hastalıktır. Genellikle viral enfeksiyonlar veya aşılamaları takiben ortaya çıkar ve beyin ile omurilikte inflamasyonla karakterizedir. Çocuklarda yetişkinlere göre daha sık görülür.
ADEM Nedir?
ADEM, bağışıklık sisteminin yanlışlıkla sinir hücrelerinin miyelin kılıfına saldırması sonucu oluşan demiyelinizan bir hastalıktır. Genellikle kızamık, suçiçeği veya grip gibi enfeksiyonlardan 2-4 hafta sonra tetiklenir. Nadiren COVID-19 enfeksiyonu veya aşılardan sonra da gelişebilir.
Belirtileri
Hastalık aniden başlar ve semptomlar hızla şiddetlenir:
- Yüksek ateş ve şiddetli baş ağrısı
- Bilinç bulanıklığı veya uyku hali
- Kol-bacaklarda güçsüzlük veya felç
- Görme kaybı, çift görme
- Konuşma ve yutma güçlüğü
- Nöbetler ve denge kaybı
Teşhis Yöntemleri
- MR Görüntüleme: Beyin ve omurilikte tipik demiyelinizasyon lezyonlarını gösterir.
- BOS Analizi: Beyin omurilik sıvısında protein artışı ve lenfosit yüksekliği.
- Kan Testleri: Enfeksiyöz nedenleri ekarte etmek için serolojik testler.
Tedavi Yaklaşımları
- Yüksek Doz Kortikosteroidler: 3-5 günlük intravenöz metilprednizolon tedavisi.
- İntravenöz İmmünoglobulin (IVIG): Steroidlere yanıt alınamazsa 2g/kg dozunda uygulanır.
- Plazma Değişimi: Şiddetli vakalarda 5-7 seanslık tedavi.
- Fizik Tedavi: Nörolojik sekellerin giderilmesi için rehabilitasyon.
Komplikasyonlar ve Prognoz
Tedaviye rağmen %20-30 hastada kalıcı nörolojik hasar gelişebilir:
- Epilepsi
- Görme veya yürüme bozuklukları
- Bilişsel gerileme
Çocuklarda prognoz genellikle daha iyidir; hastaların %70-80’i tam iyileşir.
Risk Faktörleri
- 5-8 yaş arası çocuklar
- Kış/ilkbahar ayları
- Yakın zamanda geçirilmiş viral enfeksiyon
- Multipl skleroz aile öyküsü
Korunma ve Takip
Enfeksiyonlara karşı düzenli el hijyeni ve aşılama önemlidir. ADEM geçiren hastalar nörolojik takip altında olmalıdır. Tekrarlayan ataklarda multipl skleroz ayırıcı tanıda düşünülmelidir.
Acil Durum İşaretleri
Aşağıdaki belirtilerde acil nöroloji konsültasyonu gerekir:
- Bilinç kaybı veya nöbet
- Ani felç gelişimi
- Solunum yetmezliği
- Yutamama
