Adet gecikmesi, kadınlarda sık karşılaşılan bir durumdur ve pek çok farklı faktörden kaynaklanabilir. Hormonal dengesizlikler, stres, kilo değişimleri ve bazı sağlık sorunları adet döngüsünü etkileyebilir. Bu faktörler arasında yumurtalık kistleri de önemli bir yer tutar. Peki kistler gerçekten adet gecikmesine yol açar mı? İşte bu sorunun detaylı cevabı:
Yumurtalık Kistleri ve Türleri
Yumurtalık kistleri, içi sıvı dolu kesecikler olarak tanımlanır. Çoğu iyi huyludur ve kendiliğinden kaybolur. Ancak bazı kist türleri hormonal düzeni bozarak adet döngüsünü etkileyebilir. İşte en yaygın kist türleri:
- Fonksiyonel Kistler: Adet döngüsü sırasında gelişen folikül veya korpus luteum kistleridir.
- Polikistik Over Sendromu (PCOS): Yumurtalıklarda çok sayıda küçük kistle karakterize kronik bir durum.
- Endometrioma: Endometriozis kaynaklı çikolata kistleri.
- Dermoid Kist: Nadir görülen, saç veya deri dokusu içeren kistler.
Kistler Adet Gecikmesine Nasıl Yol Açar?
- Hormonal Dengesizlik: Folikül kistleri büyüdüğünde östrojen üretimini artırarak yumurtlamayı geciktirebilir.
- Yumurtlama Sorunları: PCOS’ta hormon düzensizliği nedeniyle yumurtlama olmayabilir, bu da adet gecikmesine neden olur.
- Rahim İçi Dokunun Kalınlaşması: Uzun süreli östrojen etkisi, adet kanamasını geciktirebilir.
Hangi Kist Türleri Daha Riskli?
- PCOS: Adet düzensizliği en sık bu hastalıkta görülür. 3 aydan uzun süren gecikmeler tipiktir.
- Büyük Fonksiyonel Kistler: 5 cm’den büyük kistler hormonal etkiyle döngüyü bozabilir.
- Endometrioma: Şiddetli ağrı ve düzensiz kanamalarla birlikte gecikmeye yol açabilir.
Adet Gecikmesine Eşlik Eden Diğer Belirtiler
Kist kaynaklı adet gecikmelerinde aşağıdaki semptomlar da görülebilir:
- Kasık ağrısı veya dolgunluk hissi
- Cinsel ilişki sırasında ağrı
- Sık idrara çıkma ihtiyacı
- Mide bulantısı veya kusma (kist torsiyonu durumunda)
Teşhis Yöntemleri
- Ultrason: Transvajinal ultrason ile kistin boyutu, tipi ve yapısı değerlendirilir.
- Hormon Testleri: PCOS şüphesinde testosteron, LH ve FSH seviyelerine bakılır.
- Kan Testleri: CA-125 gibi tümör belirteçleri kötü huylu kistleri ekarte etmek için kullanılır.
Tedavi Seçenekleri
Tedavi, kistin türüne ve boyutuna göre değişir:
- Takip: Fonksiyonel kistler genellikle 1-3 adet döngüsü içinde kendiliğinden kaybolur.
- Doğum Kontrol Hapları: Hormonal düzeni sağlayarak yeni kist oluşumunu engeller.
- Cerrahi: 8 cm’den büyük veya şikayete neden olan kistler laparoskopi ile alınır.
- PCOS Tedavisi: Metformin veya kilo yönetimi ile adet döngüsü düzenlenebilir.
Ne Zaman Doktora Başvurulmalı?
- Adet gecikmesi 90 günden uzun sürerse
- Şiddetli karın ağrısı veya ateş eşlik ederse
- İstenmeyen tüylenme veya ani kilo artışı varsa
Kist Oluşumunu Önleme İpuçları
- Düzenli jinekolojik kontroller
- Sağlıklı kilo yönetimi
- Dengeli beslenme ve düşük glisemik indeksli diyet
- Stres kontrolü (yoga veya meditasyon)
