Adet dışı kanama, kadınlarda menstrual döngü dışında görülen anormal vajinal kanamaları ifade eder. Tıbbi literatürde "metroraji" olarak adlandırılan bu durum, üreme çağındaki kadınların %30’unda görülebilen yaygın bir jinekolojik şikayettir. Kanamanın nedeni hormonal dengesizliklerden ciddi patolojilere kadar geniş bir yelpazede değerlendirilmelidir.
Adet Dışı Kanamanın Yaygın Nedenleri
Hormonal dalgalanmalar en sık karşılaşılan sebeptir. Doğum kontrol haplarının düzensiz kullanımı, tiroid fonksiyon bozuklukları veya polikistik over sendromu (PKOS) hormon dengesini bozabilir. Rahim içi araç (RİA) kullanımı kanama düzensizliklerine yol açabilir. Enfeksiyöz nedenler arasında pelvik inflamatuar hastalık (PID) veya cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar (CYBE) öne çıkar. Yapısal anomaliler ise rahim polipleri, miyomlar veya endometriyal hiperplazi şeklinde görülür.
Risk Faktörleri ve Alarm Belirtiler
- 35 yaş üstü kadınlarda endometriyal kanser riski artar
- Menopoz sonrası her türlü kanama acil değerlendirme gerektirir
- Ağrılı cinsel ilişki (disparoni) ile birlikte görülen kanamalar
- Pıhtılı ve yoğun kanama (saatte 1 ped dolması)
- Kanama ile birlikte ateş veya şiddetli pelvik ağrı
Teşhis Sürecinde Kullanılan Yöntemler
Tanıda multidisipliner yaklaşım esastır. Transvajinal ultrason rahim içi kalınlığı ve yapısal anomalileri değerlendirmede ilk basamaktır. Endometrial biyopsi, özellikle 45 yaş üstü hastalarda kanser taraması için kritiktir. Kan testleri arasında TSH, prolaktin, FSH/LH hormon profili ve gebelik testi rutin olarak istenir. Şüpheli durumlarda histeroskopi ile direkt görüntüleme yapılabilir.
Tedavi Yaklaşımları
Tedavi altta yatan nedene göre planlanır:
- Hormonal düzensizliklerde kombine oral kontraseptifler veya progesteron tedavisi
- Enfeksiyonlarda uygun antibiyotik rejimleri
- Polip veya submuköz miyomlarda histeroskopik cerrahi
- Endometriyal hiperplazide yüksek doz progestin tedavisi
- Kanser şüphesinde onkolojik konsültasyon
Önleyici Stratejiler ve Yaşam Tarzı Önerileri
Düzenli jinekolojik kontroller (yılda bir kez) erken teşhis için hayati önem taşır. Stres yönetimi için yoga veya meditasyon gibi teknikler hormonal dengeyi destekler. Sağlıklı vücut ağırlığının korunması (BMI 18-25 arası) östrojen metabolizmasını düzenler. Demir açısından zengin beslenme (kırmızı et, ıspanak, mercimek) kan kaybına bağlı aneminin önlenmesine yardımcı olur.
Ne Zaman Acil Müdahale Gerekir?
Aşağıdaki durumlarda vakit kaybetmeden sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır:
- Baş dönmesi veya bayılma hissi eşlik eden yoğun kanama
- Gebelik testi pozitif olan hastalarda vajinal kanama
- Menopoz sonrası ani başlayan kanama
- Ateşin 38.5°C üzerinde seyretmesi
- Karında sertlik ve şiddetli bası hissi
Adet dışı kanama vakalarının %60’ı basit hormonal düzensizliklerden kaynaklansa da, %15’inde altta yatan ciddi patolojiler saptanmaktadır. Bu nedenle kanama şikayeti olan her kadın mutlaka jinekoloji uzmanına başvurmalıdır.
