Varis ülseri, kronik venöz yetmezliğin ileri aşamalarında ortaya çıkan ve genellikle ayak bileği iç kısmında gelişen açık yaralardır. Toplardamarlardaki basınç artışı nedeniyle deri bütünlüğünün bozulmasıyla oluşan bu yaralar, tedavi edilmezse aylarca hatta yıllarca iyileşmeyebilir.
Varis Ülseri Neden Oluşur?
Venöz yetmezlik nedeniyle bacak toplardamarlarındaki kapakçıklar işlevini kaybeder. Bu durum kanın kalbe geri dönmek yerine bacaklarda birikmesine yol açar. Artan venöz basınç, kılcal damarlardan sıvı sızmasına ve deri dokusunun beslenmesinin bozulmasına neden olur. Zamanla deri incelir, renk değişiklikleri başlar ve en ufak travmayla bile kolayca yara açılır.
Belirtiler ve Klinik Bulgular
- Ayak bileği çevresinde (özellikle iç kısımda) düzensiz kenarlı yaralar
- Kahverengi-kırmızı renk değişimi (lipodermatoskleroz)
- Şiddetli bacak ağrısı ve ödem
- Yaradan kötü kokulu akıntı gelmesi
- Kaşıntı ve deride kalınlaşma
Teşhis Yöntemleri
- Fizik Muayene: Yaranın tipik görünümü tanı koydurucudur.
- Doppler Ultrason: Venöz yetmezlik derecesi ve pıhtı varlığı araştırılır.
- AYAK İndeksi (ABI): Damar tıkanıklığını ekarte etmek için yapılır.
Tedavi Protokolleri
Kompresyon Tedavisi
- Altın standart tedavidir.
- Çok tabakalı bandajlarla (4 kat) veya kompresyon çoraplarıyla (30-40 mmHg) uygulanır.
- Ödemi azaltarak doku beslenmesini düzeltir.
Yara Bakımı
- Enfeksiyon kontrolü için antiseptik solüsyonlar (povidon iyot)
- Nemli yara ortamı sağlayan özel pansumanlar (hidrokolloid, alginat)
- Debridman (ölü dokuların temizlenmesi)
Medikal Tedavi
- Venotonik ilaçlar (diosmin, hesperidin)
- Antibiyotik (sadece enfeksiyon varlığında)
- Ağrı kontrolü (parasetamol)
Cerrahi Seçenekler
- Endovenöz Ablasyon: Lazer veya radyofrekansla sorunlu damarın kapatılması
- Skleroterapi: Köpük tedavisi
- Deri Grefti: Geniş yaralarda uygulanır
Önleme Stratejileri
- Bacak Yükseletme: Günde 3 kez 30 dakika bacakları kalp seviyesi üstünde tutmak
- Düzenli Yürüyüş: Baldır kas pompasını aktive eder
- Kilo Kontrolü: Her 5 kg fazlalık %25 risk artışına yol açar
- Sigaranın Bırakılması: Damar sağlığı için kritik önem taşır
İyileşme Sonrası Takip
Ülser kapanan hastaların %65’inde 12 ay içinde nüks görülür. Önlemek için:
- Yaşam boyu 20-30 mmHg kompresyon çorabı kullanımı
- 6 ayda bir damar cerrahı kontrolü
- Cilt nemlendiricileriyle deri bütünlüğünün korunması
Doktora Başvurma Zamanı
- Yara çapında ani büyüme
- Ateş ve yeşil akıntı (enfeksiyon belirtisi)
- Şiddetli ağrı artışı
- Yeni yara oluşumu
Venöz ülserler multidisipliner yaklaşım gerektirir. Damar cerrahı, dermatolog ve yara bakım hemşiresinden oluşan ekip tedavisiyle iyileşme oranları %90’a ulaşır. Erken müdahale, uzun süreli iyilik halinin anahtarıdır.
